Archif Newyddion
![](/cy/dges/news/top-stories/F1dx4kKWIAE5EKV---web-200x135.jpg)
Daearyddwyr yn dringo i’r entrychion i godi arian
Mae tîm o staff ac uwchraddedigion o Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear wedi cwblhau her a ysbrydolwyd gan un o’u cydweithwyr, ac wedi codi dros £2,000 i’r Uned Cemotherapi yn Ysbyty Bronglais.
Darllen erthygl![Yr Athro Inseop Shin a’r Athro Peter Merriman gyda’r Memorandwm o Ddealltwriaeth a lofnodwyd rhwng Prifysgol Aberystwyth a Phrifysgol Konkuk](/cy/dges/news/top-stories/Llofnodi-Grwp-2-200x127.png)
Hwb i ymchwil trafnidiaeth gyda phartneriaeth rhwng Aberystwyth a De Korea
Mae Prifysgol Aberystwyth wedi croesawu partneriaeth newydd gyda Phrifysgol Konkuk yn Ne Korea fel hwb mawr i’w hymchwil trafnidiaeth a symudedd.
Darllen erthyglRhewlifoedd bregus wedi’u gorchuddio gan gerrig yn destun ymchwil gan wyddonwyr Aberystwyth
Mae gwyddonwyr yn ymchwilio i’r cynnydd yn y cerrig sy’n gorchuddio rhewlifoedd sy’n gallu effeithio ar ba mor gyflym maent yn dadmer wrth i’r hinsawdd newid.
Darllen erthygl![Yr Athro Michael Woods o Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear Prifysgol Aberystwyth.](/cy/dges/news/top-stories/michael-woods-llai-200x163.jpeg)
Ymchwil ar gefnogaeth wledig i wleidyddiaeth aflonyddgar yn ennill grant Ewropeaidd sylweddol
Bydd y berthynas rhwng anfodlonrwydd etholwyr mewn ardaloedd gwledig a chefnogaeth i symudiadau gwleidyddol aflonyddgar yn Ewrop a’r Unol Daleithiau, yn destun astudiaeth o bwys gan athro o Brifysgol Aberystwyth, yn sgil dyfarnu grant uchel ei fri.
Darllen erthygl![John ac Annabel yn seremoni raddio Annabel yn Aber, 1960. Roedd John yn gweithredu fel marsial yn y seremoni yn hen Neuadd y Brenin.](/cy/dges/news/top-stories/Picture1-200x102.jpg)
Daearyddwyr uchel eu bri o Aber yn dathlu eu Priodas Ddiemwnt
Ar 12 Awst 1961, priododd John Rodda ac Annabel Edwards yn eglwys plwyf Knowle yn Swydd Warwick, eglwys hyfryd sy’n dyddio o’r 15fed ganrif. Cyfarfu’r pâr am y tro cyntaf yn Ystafell Ymarferol y De yn Adran Daearyddiaeth ac Anthropoleg a oedd, ar y pryd, ar safle’r hen ffowndri yn Heol Alexandra.
Darllen erthygl![O’r chwith i’r dde: Yr Athro Julian Agyeman; Yr Athro Sarah Davies (Prifysgol Aberystwyth); Prif Weinidog Cymru, Mark Drakeford AS; Comisiynydd Amgylchedd yr UE Virginijus Sinkevičius; a’r Athro Milja Kurki (Prifysgol Aberystwyth)](/cy/dges/news/top-stories/COP26-(1)-200x69.png)
Gŵyl ymchwil newid hinsawdd ym Mhrifysgol Aberystwyth i edrych at heriau COP26
Mi fydd arbenigwyr ar newid hinsawdd yn ymgynnull ym Mhrifysgol Aberystwyth am wythnos o ddigwyddiadau er mwyn trin a thrafod heriau cyn uwch-gynhadledd COP26.
Darllen erthygl
![Ymchwilwyr Prifysgol Aberystwyth ar yr Ynys Las](/cy/dges/news/top-stories/IMGP1464-web-200x149.jpg)
Gallai microbau sy’n cronni ar yr Ynys Las arwain at golli rhagor o iâ medd ymchwil
Fe allai Llen Iâ’r Ynys Las fod dan fygythiad oherwydd bod microbau sydd ar ei arwyneb yn lluosogi’n gynt nag y cant eu golchi i ffwrdd mewn hinsawdd sy’n cynhesu, yn ôl ymchwil newydd gan Brifysgol Aberystwyth.
Darllen erthygl![Genod i’r Geowyddorau](/cy/dges/news/top-stories/GIG4-web-200x133.jpg)
Digwyddiad ymgysylltu ar-lein i annog Genod i’r Geowyddorau
Cynhelir diwrnod o ddigwyddiadau rhithwir ym mis Mehefin er mwyn annog pobl fenywaidd ac anneuaidd ifanc ledled y DU ac Iwerddon i ystyried gyrfa yn y geowyddorau.
Darllen erthygl![Fel rhan o’r prosiect, bu gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth yn defnyddio’r offer yma i ddrilio drwy'r rhewlif a chael mesuriadau manwl o dymheredd Llen Ia’r Ynys Las.](/cy/dges/news/top-stories/offer-drilio-prifysgol-aberystwyth-dges-web-200x112.jpg)
Defnyddio ffeibr optig i fesur tymheredd Llen Iâ’r Ynys Las
Mae gwyddonwyr wedi defnyddio offer synhwyro ffeibr optig i gofnodi’r mesuriadau mwyaf manwl erioed o nodweddion rhew ar Len Iâ'r Ynys Las.
Darllen erthygl![Yr Athro Neil Glasser](/cy/dges/news/top-stories/Glacier-web-200x102.jpg)
Gallai 92% o rewlifoedd yr Alpau ddiflannu erbyn diwedd y ganrif, medd ymchwilwyr
Gallai newid hinsawdd arwain at golli hyd at 92% o rewlifoedd yr Alpau erbyn diwedd y ganrif hon yn ôl canfyddiadau ymchwil newydd.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/IMGP0891_credit,-HM-Roberts-AU-web-200x150.jpg)
Cynnydd yn lefel y môr yn peri canlyniadau cymhleth
Bydd cynnydd yn lefelau'r môr yn effeithio ar arfordiroedd a chymunedau mewn ffyrdd cymhleth ac anrhagweladwy, yn ôl astudiaeth newydd fu’n archwilio cyfnod o 12,000 o flynyddoedd a welodd un ynys fawr yn dod yn gasgliad rai llai.
Darllen erthygl![Mae’r Athro Richard Lucas, sy’n dal Cadair Ymchwil Sêr Cymru yng Ngrŵp Ymchwil Arsylwi'r Ddaear a Dynameg Ecosystemau Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear Prifysgol Aberystwyth, yn gyd-awdur ar astudiaeth sy’n edrych ar sut gall ganiatau i goedwigoedd aildyfu’n naturiol liniaru newid hinsawdd.](/cy/dges/news/top-stories/Professor-Richard-Lucas-Web-200x95.jpg)
Astudiaeth yn amlygu sut gall annog adfywiad naturiol coedwigoedd liniaru ar effeithiau newid hinsawdd
Dylid ystyried caniatáu i goedwigoedd dyfu'n ôl yn naturiol ochr yn ochr â mesurau eraill fel plannu coed ar raddfa eang fel dull critigiol yn seiliedig ar natur i liniaru newid hinsawdd, yn ôl astudiaeth newydd o bwys sy'n mapio cyfraddau cronni carbon drwy aildyfiant coedwigoedd ledled y byd.
Darllen erthygl![Mae ymchwilwyr o dîm Ecostructure yn IBERS wedi bod yn gosod teils arbrofol a ddyluniwyd yn arbennig ar amddiffynfeydd môr naturiol ac artiffisial yn y Borth ger Aberystwyth i greu cynefinoedd newydd ar gyfer bywyd morol.](/cy/dges/news/top-stories/Attaching-concrete-tiles-to-a-man-made-reef-at-Borth-web-200x122.jpg)
Hwb ariannol gan yr UE ar gyfer ymchwil i newid yn yr hinsawdd
Mae tri phrosiect ymchwil o bwys sy'n cynnwys gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi derbyn cyllid ychwanegol gwerth €4.5m (£3.9m) gan yr Undeb Ewropeaidd.
Darllen erthygl![Llun o’r awyr o diroedd mangrof yng ngogledd Awstralia.](/cy/dges/news/top-stories/australia-mangroves-richard-lucas-web-200x90.png)
Platfform newydd i helpu i warchod ac adfer mangrofau dan fygythiad
Mae platfform rhyngweithiol newydd i helpu i warchod ac adfer fforestydd mangrof y byd wedi cael ei lansio gan dîm o wyddonwyr rhyngwladol yn cynnwys Prifysgol Aberystwyth.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/Cmpus_students-(2)-200x106.jpg)
‘Llwyddiant ysgubol’ Prifysgol Aberystwyth yng ngwobrau Cymraeg
Mae Prifysgol Aberystwyth yn dathlu wedi i’w darlithwyr ennill bron pob un wobr am ragoriaeth mewn addysg cyfrwng Cymraeg eleni.
Darllen erthygl![Lansio drôn yn ystod astudiaeth 2018. Roedd dronau wedi'u hadeiladu'n benodol yn caniatáu i ymchwilwyr ddelweddu wyneb y llen iâ mewn 3D, gan ganiatáu i ymateb yr iâ i ddraeniad y llyn gael ei fapio mewn cydraniad digynsail. Delwedd: Tom Chudley](/cy/dges/news/top-stories/drone_launch_chudley-web-200x99.jpg)
Dronau’n tynnu lluniau o len iâ’r Ynys Las yn hollti
Mae dau ymchwilydd o Brifysgol Aberystwyth wedi cyfrannu at astudiaeth sy’n ymchwilio i sut mae ail len iâ fwyaf y byd, yr un peth sy’n cyfrannu fwyaf at y cynnydd yn lefel byd-eang y môr, yn ymateb i ddraenio catastroffig llynnoedd dŵr toddi enfawr sy’n ffurfio ar ei harwyneb.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/Cmpus_students-090818_PAU4732-200x96.jpg)
Prifysgol Aberystwyth yn datgan argyfwng hinsawdd ac yn ymrwymo i leihau buddsoddiadau mewn tanwydd ffosil
Mae Prifysgol Aberystwyth wedi ymuno â sefydliadau ledled y byd i ddatgan argyfwng hinsawdd ac wedi cymryd camau i leihau ei buddsoddiadau mewn tanwydd ffosil.
Darllen erthygl![Nurses from Cefn Coed Hospital walk across the grounds. Swansea Bay University Health Board Heritage Team, courtesy of Swansea Evening Post](/cy/dges/news/top-stories/mental-hospital-200x122.jpg)
Sut beth oedd bywyd mewn ysbytai meddwl ar ddechrau’r 20fed ganrif
Mewn erthygl yn ‘The Conversation’ mae Dr Elizabeth Gagen, o’r Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau’r Ddaear, yn creu portread o Ysbyty Cefn Coed, a fu’n gweithredu yng Nghymru rhwng 1932-2018, ac yn rhoi golwg unigryw ar fywyd mewn ysbyty meddwl.
Darllen erthygl![Yr Athro Neil Glasser, Dirprwy Is-Ganghellor â chyfrifoldeb am gynaliadwyedd a Dewi Day, Ymgynghorydd Cynaliadwyedd](/cy/dges/news/top-stories/Neil-a-Dewi-web-200x135.jpg)
Prifysgol Aberystwyth yn addo lleihau ei defnydd o blastig untro
Mae Prifysgol Aberystwyth wedi addo lleihau ei defnydd o blastig untro yn barhaus.
Darllen erthygl![(Chwith i’r dde) Dr Sarah Davies, Pennaeth Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear Prifysgol Aberystwyth; Claire Horton, Rheolwr Arsylwi Geofodol a’r Ddaear, Llywodraeth Cymru; Yr Athro Elizabeth Treasure, Is-Ganghellor Prifysgol Aberystwyth; Amanda Smith o’r Ganolfan Dechnoleg Amgen a’r Athro Richard Lucas, Cadair Sêr Cymru, Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear, yn agoriad arddangosfa Cymru Fyw.](/cy/dges/news/top-stories/Living-Wales-Cymru-Fyw-1-200x123.jpg)
Arddangosfa newydd i ddatgelu sut mae tirwedd Cymru’n newid
Delweddau lloeren sy’n dangos sut mae’r amgylchedd byd-eang wedi newid yn y 35 mlynedd ddiwethaf a’r effeithiau ar dirwedd Cymru yw canolbwynt arddangosfa newydd yn yr Hen Goleg Prifysgol Aberystwyth.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/WISERD-200x127.jpg)
WISERD i dderbyn cyllid sylweddol gan ESRC er mwyn parhau ag ymchwil cymdeithas sifil
Mae WISERD, Sefydliad Ymchwil, Data a Methodoleg Gymdeithasol ac Economaidd Cymru yn un o bedair canolfan ymchwil y gwyddorau cymdeithasol yn y DU sydd wedi llwyddo yng nghystadleuaeth hynod gystadleuol Canolfannau’r Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol (ESRC).
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/campus-web-200x113.png)
Aberystwyth yn cynnal cynhadledd ar fudo
Troseddau casineb, atgasedd ac ymateb cymdeithas sifil i fudo, dyma rai o’r pynciau fydd yn cael sylw mewn symposiwm undydd ym Mhrifysgol Aberystwyth ddydd Mawrth 2 Gorffennaf 2019.
Darllen erthygl![Patagonia lle bydd yr Athro Stephen Tooth a Dr Hywel Griffiths yn ymchwilio i afonydd, gwlypdiroedd a’r berthynas rhwng dyn a’r tirwedd, gyda chefnogaeth y Cyngor Prydeinig](/cy/dges/news/top-stories/Patagonia-web-200x108.jpg)
Cysylltiadau ymchwil newydd gyda Patagonia
Bydd dau ddaearyddwr o Brifysgol Aberystwyth yn teithio i Batagonia’r Ariannin ym mis Mawrth 2019 i adeiladu cysylltiadau ymchwil agosach gyda’r rhanbarth.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/unravelling-british-wool-200x112.jpg)
Datod gwlân o Brydain: sut mae'r lleol a'r byd-eang wedi'u cydblethu wrth greu cynnyrch bob dydd
Cyhoeddwyd yr erthygl hon gan Dr Jesse Heley a Dr Laura Jones o Adran Daearyddiaeth y Brifysgol, yn wreiddiol yn y Saesneg ar wefan The Conversation.
Darllen erthygl![Yr Athro Bryn Hubbard, Cyfarwyddwr Canolfan Rhewlifeg ym Mhrifysgol Aberystwyth a’r fyfyrwraig PhD Katie Miles ar Rewlif Khumbu yn 2017.](/cy/dges/news/top-stories/P5220228-web-200x114.jpg)
Tymheredd iâ yn gynhesach na’r disgwyl ar relwif ucha’r byd
Mae tymheredd yr iâ o fewn rewlif ucha’r byd ar lethrau Mynydd Everest yn gynhesach na'r disgwyl, yn ôl ymchwil newydd gan rewlifegwyr o brifysgolion Aberystwyth, Kathmandu, Leeds a Sheffield.
Darllen erthygl![Adeilad Llandinam, cartref Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear y Brifysgol](/cy/dges/news/top-stories/Adeilad-Llandinam-Penglais-web-1-200x126.jpg)
Prifysgol Aberystwyth yn lansio gradd mewn Cymdeithaseg
Mae Prifysgol Aberystwyth yn lansio cynllun gradd anrhydedd sengl newydd mewn Cymdeithaseg ar gyfer y flwyddyn academaidd 2019-20.
Darllen erthygl![Yr Athro Stephen Tooth o Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear fydd yn cadeirio Cyfarfod Blynyddol Cymdeithas Geomorffoleg Prydain eleni, ac fe fydd ynghyd â Dr Hywel Griffiths yn lansio’r llyfryn ’10 Rheswm Pam Mae Geomorffoleg Cymru yn Bwysig’.](/cy/dges/news/top-stories/Professor-Stephen-Tooth,-British-Society-of-Geomorphology-web-200x107.jpg)
Ditectifs tirwedd yn cyfarfod ym Mhrifysgol Aberystwyth
Bydd geomorffolegwyr o bob cwr o’r byd yn ymgynnull yn Aberystwyth ym mis Medi wrth i Gymru gynnal prif gyfarfod academaidd y ddisgyblaeth yn DU am y tro cyntaf ers bron i 30 mlynedd.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/Adeilad-Llandinam-Penglais-web-200x126.jpg)
Prifysgol Aberystwyth i arwain prosiect £3m technoleg geo-ofodol a thechnoleg y gofod yng Nghymru
Mae menter newydd sydd wedi derbyn cefnogaeth yr UE i helpu cwmniau yng Nghymru i fanteisio ar y farchnad gwybodaeth ddaearyddol yn cael ei arwain gan Brifysgol Aberystwyth.
Darllen erthygl![Myfyrwyr a staff o’r presennol a’r gorffennol ar risiau’r La Scala ar gampws Penglais gyda'r Athro Elizabeth Treasure, Is-Ganghellor Prifysgol Aberystwyth (canol), ar ddechrau penwythnos o weithgareddau i nodi canmlwyddiant Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear y Brifysgol ac aduniad blynyddol Cymdeithas y Cyn-Fyfyrwyr.](/cy/dges/news/top-stories/lascala-dges-100-web-200x133.jpg)
Dathlu 100 mlynedd o Ddaearyddiaeth
Daeth dros 200 o gyn-fyfyrwyr a staff at ei gilydd yn Aberystwyth dros benwythnos 29 Mehefin - 1 Gorffennaf 2018 i ddathlu canmlwyddiant Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear y Brifysgol.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/Cover_REV_Maltman_VineyardsRockSoils-web-200x114.jpg)
Daearegwr yn cyhoeddi llyfr am ddaeareg gwinllanoedd
Wrth i gynhyrchwyr gwin ganu clodydd y priddoedd lle mae’u gwinllanoedd yn tyfu, mae llyfr newydd gan ddaearegwr o Brifysgol Aberystwyth yn ystyried sut y gall daeareg ddylanwadu ar winllan a’i chynnyrch.
Darllen erthygl![Yn osgytal â Medal SCAR, mae’r Athro Michael Hambrey wedi derbyn dwy Fedal y Pegynnau ac mae clogwyni yn Antarctica wedi eu henwi ar ei ôl.](/cy/dges/news/top-stories/Professor-Michael-Hambrey-web-200x119.jpg)
Cydnabod rhagoriaeth ymchwil rhewlifegydd o Aberystwyth
Mae rhewlifegydd o Brifysgol Aberystwyth, yr Athro Michael Hambrey, wedi ei gydnabod am ragoriaeth ei ymchwil yn Antarctica a Chefnfor y De, a’i wasanaeth rhagorol i gymuned ryngwladol Antarctica.
Darllen erthygl![](/cy/dges/news/top-stories/Everest-glaciers-200x150.jpg)
Pam ein bod ni'n drilio i fewn i rewlifau ucha’r byd ar Everest gyda peiriant golchi ceir wedi’i addasu
Mewn erthygl yng nghylchgrawn The Conversation, mae, Katie Miles a'r athro Bryn Hubbard o'r adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear yn esbonio sut maent yn ceisio deall cyfrinachau rhewlifoedd Mynydd Everest:
Darllen erthygl![Lluniau a dynnwyd yn ystod Taith Lluoedd Prydeinig ar y Cyd yn 1973 (chwith) ac eto yn 2017 sydd yn dangos y newid a welwyd ar Rewlif Benito. Llun: Martin Sessions](/cy/dges/news/top-stories/Benito_glacier_thinning_Martin_Sessions-200x145.jpg)
Astudiaeth newydd yn dangos teneuo sylweddol i rewlif ym Mhatagonia
Astudiaeth ryngwladol, sydd yn cynnwys rhewlifegwyr o Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear, yn dangos bod Rhewlif Benito yng ngogledd Patagonia wedi teneuo 133 metr yn y 44 mlynedd diwethaf.
Darllen erthyglNid yw gwahardiad ar fagiau plastig yn ddigon, felly dewch i ni edrych ar gyfrifon carbon personol o'r newydd
Mewn erthygl yn y Conversation (Saesneg), mae'r ymchwilydd Martin Burgess yn trafod astudiaeth ddichonoldeb, sydd wedi derbyn cefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol, i bolisi ymddygiad amgylcheddol ar draws Cymru: cyfrifon carbon personol.
Darllen erthygl![Drilio ar Lyn Tana – y gwaddod 93 metr o hyd yw un o’r cofnodion hiraf a’r mwyaf cyflawn o hinsawdd dwyrain Affrica.](/cy/dges/news/top-stories/Drilling-on-Lake-Tana-web-200x97.jpg)
Cofnod newydd, hir o hinsawdd Affrica’n cefnogi dyddiadau cynnar Allan o Affrica
Mae ymchwil newydd yn dangos bod hinsawdd gogledd ddwyrain Affrica wedi ffafrio mudo gan fodau dynol modern cynnar allan o Affrica hyd at 70,000 o flynyddoedd yn gynt na’r hyn a amcangyfriwyd ac a dderbyniwyd yn eang tan yn ddiweddar.
Darllen erthyglYmchwil yn dangos sut mae pyllau rhewllyd ar wyneb rhewlifoedd yr Himalaya yn dylanwadu ar lif y dŵr
Gwyddonwyr o Aberystwyth yn datgelu bod llif y dŵr sy'n cynnal isadeiliedd trydan hydro a dyfrhau ym mynyddoedd Nepal ac India yn cael ei reoleiddio gan gannoedd o byllau rhewllyd mawr ar wyneb rhai o rhewlifau uchaf y byd.
Darllen erthygl![Safle gweithfeydd Dylife, Powys](/cy/dges/news/top-stories/Dylife-Mine-200x105.jpg)
Ysgoloriaeth KESS 1 Flwyddyn MPhil
Mae Prifysgol Aberystwyth yn awyddus i benodi myfyriwr MPhil am un flwyddyn i weithio ar brosiect o’r enw:
Sut mae llygredd yn symud ac yn cael ei gludo mewn ardaloedd lle bu gweithfeydd metel; tuag at ddealltwriaeth lawnach o fecanweithiau a strategaethau adferol
Darllen erthyglPenawdau Eraill
Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear, Prifysgol Aberystwyth, Adeilad Llandinam, Campws Penglais, Aberystwyth, SY23 3DB
Ffôn: Yr Adran: +44 (0)1970 622606 Swyddfa Derbyn: +44 (0)1970 622021 Ffacs: (01970 62) 2659 Ebost: dgostaff@aber.ac.uk