Archif Newyddion

£5 miliwn o gyllid i fynd i’r afael â heriau sy’n wynebu cymunedau gwledig Cymru

Mae partneriaeth a arweinir gan Brifysgol Aberystwyth wedi derbyn dros £5 miliwn o gyllid i ymchwilio ac archwilio atebion i heriau gwledig.

Storm y Royal Charter 1859: y sbardun ddinistriol ar gyfer creu'r rhagolygon tywydd i forwyr

Mewn erthygl yn The Conversation, mae Dr Cerys Jones o’r Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear yn trafod Storm y Royal Charter 1859, a’i effaith barhaol ar ragolygon tywydd y Deyrnas Gyfunol a thu hwnt.

Prifysgol Aberystwyth yn dangos ymchwil i Weinidogion yn Llundain

Mae gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi trafod eu hymchwil gyda Gweinidogion Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol mewn digwyddiad yn Llundain yn arddangos y gorau o ymchwil ac arloesi Cymru.

Beth fydd yn digwydd i len iâ yr Ynys Las os byddwn yn methu ein targedau cynhesu byd-eang

Mewn erthygl ar gyfer The Conversation, mae'r Athro Bryn Hubbard o'r Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear yn son am astudiaeth newydd sy'n awgrymu y bydd yr iâ yn goroesi os yw'r tymheredd yn dod yn ôl i lawr yn fuan.

Ni ddaeth Maen Allor Côr y Cewri o Gymru – ymchwil

Mae ansicrwydd am darddiad y “garreg las” fwyaf sydd yng nghanol Côr y Cewri yn sgil ymchwil newydd o Brifysgol Aberystwyth.

Dau ddeg tri miliwn yn agored i lygredd mwyngloddio metel - astudiaeth

Credir bod dau ddeg tri miliwn o bobl o amgylch y byd yn cael ei heffeithio gan groniadau gwastraff gwenwynig a all fod yn beryglus, yn ôl astudiaeth newydd. 

Archeolegwyr yn darganfod strwythur pren hynaf y byd

Hanner miliwn o flynyddoedd yn ôl, yn gynt nag a dybiwyd yn flaenorol, roedd bodau dynol yn adeiladu strwythurau o bren, yn ôl ymchwil newydd gan dîm o Brifysgol Lerpwl a Phrifysgol Aberystwyth.

Mae terfyn cyflymder preswyl Cymru yn gostwng i 20mya - dyma sut y dylai effeithio ar ddamweiniau ac amseroedd teithio

Mewn erthygl yn The Conversation, mae'r Athro Seicoleg Charles Musselwhite a'r Athro Daearyddiaeth Ddynol, Peter Merriman, yn trafod y gostyngiad yn nherfyn cyflymder preswyl Cymru i 20mya a sut y dylai effeithio ar ddamweiniau ac amseroedd teithio.

Daearyddwyr yn dringo i’r entrychion i godi arian

Mae tîm o staff ac uwchraddedigion o Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear wedi cwblhau her a ysbrydolwyd gan un o’u cydweithwyr, ac wedi codi dros £2,000 i’r Uned Cemotherapi yn Ysbyty Bronglais.

Hwb i ymchwil trafnidiaeth gyda phartneriaeth rhwng Aberystwyth a De Korea

Mae Prifysgol Aberystwyth wedi croesawu partneriaeth newydd gyda Phrifysgol Konkuk yn Ne Korea fel hwb mawr i’w hymchwil trafnidiaeth a symudedd.

Rhewlifoedd bregus wedi’u gorchuddio gan gerrig yn destun ymchwil gan wyddonwyr Aberystwyth

Mae gwyddonwyr yn ymchwilio i’r cynnydd yn y cerrig sy’n gorchuddio rhewlifoedd sy’n gallu effeithio ar ba mor gyflym maent yn dadmer wrth i’r hinsawdd newid.

Ymchwil ar gefnogaeth wledig i wleidyddiaeth aflonyddgar yn ennill grant Ewropeaidd sylweddol

Bydd y berthynas rhwng anfodlonrwydd etholwyr mewn ardaloedd gwledig a chefnogaeth i symudiadau gwleidyddol aflonyddgar yn Ewrop a’r Unol Daleithiau, yn destun astudiaeth o bwys gan athro o Brifysgol Aberystwyth, yn sgil dyfarnu grant uchel ei fri.

Daearyddwyr uchel eu bri o Aber yn dathlu eu Priodas Ddiemwnt

Ar 12 Awst 1961, priododd John Rodda ac Annabel Edwards yn eglwys plwyf Knowle yn Swydd Warwick, eglwys hyfryd sy’n dyddio o’r 15fed ganrif. Cyfarfu’r pâr am y tro cyntaf yn Ystafell Ymarferol y De yn Adran Daearyddiaeth ac Anthropoleg a oedd, ar y pryd, ar safle’r hen ffowndri yn Heol Alexandra. 

Gŵyl ymchwil newid hinsawdd ym Mhrifysgol Aberystwyth i edrych at heriau COP26

Mi fydd arbenigwyr ar newid hinsawdd yn ymgynnull ym Mhrifysgol Aberystwyth am wythnos o ddigwyddiadau er mwyn trin a thrafod heriau cyn uwch-gynhadledd COP26.

Gallai microbau sy’n cronni ar yr Ynys Las arwain at golli rhagor o iâ medd ymchwil

Fe allai Llen Iâ’r Ynys Las fod dan fygythiad oherwydd bod microbau sydd ar ei arwyneb yn lluosogi’n gynt nag y cant eu golchi i ffwrdd mewn hinsawdd sy’n cynhesu, yn ôl ymchwil newydd gan Brifysgol Aberystwyth.

Digwyddiad ymgysylltu ar-lein i annog Genod i’r Geowyddorau

Cynhelir diwrnod o ddigwyddiadau rhithwir ym mis Mehefin er mwyn annog pobl fenywaidd ac anneuaidd ifanc ledled y DU ac Iwerddon i ystyried gyrfa yn y geowyddorau.

Defnyddio ffeibr optig i fesur tymheredd Llen Iâ’r Ynys Las

Mae gwyddonwyr wedi defnyddio offer synhwyro ffeibr optig i gofnodi’r mesuriadau mwyaf manwl erioed o nodweddion rhew ar Len Iâ'r Ynys Las.

Gallai 92% o rewlifoedd yr Alpau ddiflannu erbyn diwedd y ganrif, medd ymchwilwyr

Gallai newid hinsawdd arwain at golli hyd at 92% o rewlifoedd yr Alpau erbyn diwedd y ganrif hon yn ôl canfyddiadau ymchwil newydd.

Cynnydd yn lefel y môr yn peri canlyniadau cymhleth

Bydd cynnydd yn lefelau'r môr yn effeithio ar arfordiroedd a chymunedau mewn ffyrdd cymhleth ac anrhagweladwy, yn ôl astudiaeth newydd fu’n archwilio cyfnod o 12,000 o flynyddoedd a welodd un ynys fawr yn dod yn gasgliad rai llai.

Astudiaeth yn amlygu sut gall annog adfywiad naturiol coedwigoedd liniaru ar effeithiau newid hinsawdd

Dylid ystyried caniatáu i goedwigoedd dyfu'n ôl yn naturiol ochr yn ochr â mesurau eraill fel plannu coed ar raddfa eang fel dull critigiol yn seiliedig ar natur i liniaru newid hinsawdd, yn ôl astudiaeth newydd o bwys sy'n mapio cyfraddau cronni carbon drwy aildyfiant coedwigoedd ledled y byd.

Hwb ariannol gan yr UE ar gyfer ymchwil i newid yn yr hinsawdd

Mae tri phrosiect ymchwil o bwys sy'n cynnwys gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi derbyn cyllid ychwanegol gwerth €4.5m (£3.9m) gan yr Undeb Ewropeaidd.

Platfform newydd i helpu i warchod ac adfer mangrofau dan fygythiad

Mae platfform rhyngweithiol newydd i helpu i warchod ac adfer fforestydd mangrof y byd wedi cael ei lansio gan dîm o wyddonwyr rhyngwladol yn cynnwys Prifysgol Aberystwyth.

‘Llwyddiant ysgubol’ Prifysgol Aberystwyth yng ngwobrau Cymraeg

Mae Prifysgol Aberystwyth yn dathlu wedi i’w darlithwyr ennill bron pob un wobr am ragoriaeth mewn addysg cyfrwng Cymraeg eleni.

Dronau’n tynnu lluniau o len iâ’r Ynys Las yn hollti

Mae dau ymchwilydd o Brifysgol Aberystwyth wedi cyfrannu at astudiaeth sy’n ymchwilio i sut mae ail len iâ fwyaf y byd, yr un peth sy’n cyfrannu fwyaf at y cynnydd yn lefel byd-eang y môr, yn ymateb i ddraenio catastroffig llynnoedd dŵr toddi enfawr sy’n ffurfio ar ei harwyneb.

Prifysgol Aberystwyth yn datgan argyfwng hinsawdd ac yn ymrwymo i leihau buddsoddiadau mewn tanwydd ffosil

Mae Prifysgol Aberystwyth wedi ymuno â sefydliadau ledled y byd i ddatgan argyfwng hinsawdd ac wedi cymryd camau i leihau ei buddsoddiadau mewn tanwydd ffosil.

Sut beth oedd bywyd mewn ysbytai meddwl ar ddechrau’r 20fed ganrif

Mewn erthygl yn ‘The Conversation’ mae Dr Elizabeth Gagen, o’r Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau’r Ddaear, yn creu portread o Ysbyty Cefn Coed, a fu’n gweithredu yng Nghymru rhwng 1932-2018, ac yn rhoi golwg unigryw ar fywyd mewn ysbyty meddwl.

Prifysgol Aberystwyth yn addo lleihau ei defnydd o blastig untro

Mae Prifysgol Aberystwyth wedi addo lleihau ei defnydd o blastig untro yn barhaus.

Arddangosfa newydd i ddatgelu sut mae tirwedd Cymru’n newid

Delweddau lloeren sy’n dangos sut mae’r amgylchedd byd-eang wedi newid yn y 35 mlynedd ddiwethaf a’r effeithiau ar dirwedd Cymru yw canolbwynt arddangosfa newydd yn yr Hen Goleg Prifysgol Aberystwyth.

WISERD i dderbyn cyllid sylweddol gan ESRC er mwyn parhau ag ymchwil cymdeithas sifil

Mae WISERD, Sefydliad Ymchwil, Data a Methodoleg Gymdeithasol ac Economaidd Cymru yn un o bedair canolfan ymchwil y gwyddorau cymdeithasol yn y DU sydd wedi llwyddo yng nghystadleuaeth hynod gystadleuol Canolfannau’r Cyngor Ymchwil Economaidd a Chymdeithasol (ESRC).

Aberystwyth yn cynnal cynhadledd ar fudo

Troseddau casineb, atgasedd ac ymateb cymdeithas sifil i fudo, dyma rai o’r pynciau fydd yn cael sylw mewn symposiwm undydd ym Mhrifysgol Aberystwyth ddydd Mawrth 2 Gorffennaf 2019.

Cysylltiadau ymchwil newydd gyda Patagonia

Bydd dau ddaearyddwr o Brifysgol Aberystwyth yn teithio i Batagonia’r Ariannin ym mis Mawrth 2019 i adeiladu cysylltiadau ymchwil agosach gyda’r rhanbarth.

Datod gwlân o Brydain: sut mae'r lleol a'r byd-eang wedi'u cydblethu wrth greu cynnyrch bob dydd

Cyhoeddwyd yr erthygl hon gan Dr Jesse Heley a Dr Laura Jones o Adran Daearyddiaeth y Brifysgol, yn wreiddiol yn y Saesneg ar wefan The Conversation. 

Tymheredd iâ yn gynhesach na’r disgwyl ar relwif ucha’r byd

Mae tymheredd yr iâ o fewn rewlif ucha’r byd ar lethrau Mynydd Everest yn gynhesach na'r disgwyl, yn ôl ymchwil newydd gan rewlifegwyr o brifysgolion Aberystwyth, Kathmandu, Leeds a Sheffield.

Prifysgol Aberystwyth yn lansio gradd mewn Cymdeithaseg

Mae Prifysgol Aberystwyth yn lansio cynllun gradd anrhydedd sengl newydd mewn Cymdeithaseg ar gyfer y flwyddyn academaidd 2019-20.

Ditectifs tirwedd yn cyfarfod ym Mhrifysgol Aberystwyth

Bydd geomorffolegwyr o bob cwr o’r byd yn ymgynnull yn Aberystwyth ym mis Medi wrth i Gymru gynnal prif gyfarfod academaidd y ddisgyblaeth yn DU am y tro cyntaf ers bron i 30 mlynedd.

Prifysgol Aberystwyth i arwain prosiect £3m technoleg geo-ofodol a thechnoleg y gofod yng Nghymru

Mae menter newydd sydd wedi derbyn cefnogaeth yr UE i helpu cwmniau yng Nghymru i fanteisio ar y farchnad gwybodaeth ddaearyddol yn cael ei arwain gan Brifysgol Aberystwyth.

Dathlu 100 mlynedd o Ddaearyddiaeth

Daeth dros 200 o gyn-fyfyrwyr a staff at ei gilydd yn Aberystwyth dros benwythnos 29 Mehefin - 1 Gorffennaf 2018 i ddathlu canmlwyddiant Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear y Brifysgol.

Daearegwr yn cyhoeddi llyfr am ddaeareg gwinllanoedd

Wrth i gynhyrchwyr gwin ganu clodydd y priddoedd lle mae’u gwinllanoedd yn tyfu, mae llyfr newydd gan ddaearegwr o Brifysgol Aberystwyth yn ystyried sut y gall daeareg ddylanwadu ar winllan a’i chynnyrch.

Cydnabod rhagoriaeth ymchwil rhewlifegydd o Aberystwyth

Mae rhewlifegydd o Brifysgol Aberystwyth, yr Athro Michael Hambrey, wedi ei gydnabod am ragoriaeth ei ymchwil yn Antarctica a Chefnfor y De, a’i wasanaeth rhagorol i gymuned ryngwladol Antarctica.

Pam ein bod ni'n drilio i fewn i rewlifau ucha’r byd ar Everest gyda peiriant golchi ceir wedi’i addasu

Mewn erthygl yng nghylchgrawn The Conversation, mae, Katie Miles a'r athro Bryn Hubbard o'r adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear yn esbonio sut maent yn ceisio deall cyfrinachau rhewlifoedd Mynydd Everest:

Astudiaeth newydd yn dangos teneuo sylweddol i rewlif ym Mhatagonia

Astudiaeth ryngwladol, sydd yn cynnwys rhewlifegwyr o Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear, yn dangos bod Rhewlif Benito yng ngogledd Patagonia wedi teneuo 133 metr yn y 44 mlynedd diwethaf.

Nid yw gwahardiad ar fagiau plastig yn ddigon, felly dewch i ni edrych ar gyfrifon carbon personol o'r newydd

Mewn erthygl yn y Conversation (Saesneg), mae'r ymchwilydd Martin Burgess yn trafod astudiaeth ddichonoldeb, sydd wedi derbyn cefnogaeth y Cynulliad Cenedlaethol, i bolisi ymddygiad amgylcheddol ar draws Cymru: cyfrifon carbon personol.

Cofnod newydd, hir o hinsawdd Affrica’n cefnogi dyddiadau cynnar Allan o Affrica

Mae ymchwil newydd yn dangos bod hinsawdd gogledd ddwyrain Affrica wedi ffafrio mudo gan fodau dynol modern cynnar allan o Affrica hyd at 70,000 o flynyddoedd yn gynt na’r hyn a amcangyfriwyd ac a dderbyniwyd yn eang tan yn ddiweddar.

Ymchwil yn dangos sut mae pyllau rhewllyd ar wyneb rhewlifoedd yr Himalaya yn dylanwadu ar lif y dŵr

Gwyddonwyr o Aberystwyth yn datgelu bod llif y dŵr sy'n cynnal isadeiliedd trydan hydro a dyfrhau ym mynyddoedd Nepal ac India yn cael ei reoleiddio gan gannoedd o byllau rhewllyd mawr ar wyneb rhai o rhewlifau uchaf y byd.

Ysgoloriaeth KESS 1 Flwyddyn MPhil

 Mae Prifysgol Aberystwyth yn awyddus i benodi myfyriwr MPhil am un flwyddyn i weithio ar brosiect o’r enw: 

Sut mae llygredd yn symud ac yn cael ei gludo mewn ardaloedd lle bu gweithfeydd metel; tuag at ddealltwriaeth lawnach o fecanweithiau a strategaethau adferol