Daearyddwyr uchel eu bri o Aber yn dathlu eu Priodas Ddiemwnt

Ar 12 Awst 1961, priododd John Rodda ac Annabel Edwards yn eglwys plwyf Knowle yn Swydd Warwick, eglwys hyfryd sy’n dyddio o’r 15fed ganrif. Cyfarfu’r pâr am y tro cyntaf yn Ystafell Ymarferol y De yn Adran Daearyddiaeth ac Anthropoleg a oedd, ar y pryd, ar safle’r hen ffowndri yn Heol Alexandra. Newydd raddio oedd John, ac roedd yn gweithio ar ei PhD, ac yn gwneud gwaith arddangos. Roedd Annabel yn is-fyfyrwraig yn y dosbarth ymarferol. Graddiodd Annabel yn 1960. Cwblhaodd John ei ddoethuriaeth yn yr un flwyddyn gydag arbrawf wedi'i ddylunio'n ystadegol, a oedd yn torri tir newydd, yn defnyddio mesuryddion glaw yng Nghwm Ystwyth. Profodd mai dim ond rhan o'r stori oedd yr hen ddoethineb a dderbyniwyd yn eang, sef bod "glawiad yn cynyddu gydag uchder": profodd fod agwedd (cyfeiriad y llethr) ac aramlygiad hefyd yn chwarae rhan.

Roedd hi’n gyfnod pwysig yn natblygiad Hydroleg yn y DU, wrth i'r Senedd drafod goblygiadau ymchwil diweddar a awgrymodd fod plannu coedwigoedd mewn dalgylchoedd cronfeydd dŵr yn gwastraffu adnoddau dŵr gwerthfawr oherwydd anwedd-drydarthiad. Cafodd John waith fel cymrawd ymchwil ar astudiaethau dalgylchoedd yn yr Orsaf Ymchwil Hydrolig ger Wallingford, a chyn hir fe sefydlwyd yno Sefydliad Hydroleg ar wahân a noddwyd gan y llywodraeth. Ymgartrefodd Annabel a John am oes yn Brightwell-cum-Sotwell gerllaw.

Bu blynyddoedd John yn Aber yn werthfawr o ran dod o hyd i ddalgylchoedd  Gwy Uchaf a Hafren. Roedd dalgylch Hafren newydd ei goedwigo, ac felly dyna’r lleoliad delfrydol ar gyfer yr arbrawf cyntaf i brofi'r ddamcaniaeth. Cafodd yr ymchwil ym Mhumlumon glod rhyngwladol. Parhaodd John â'i astudiaethau ar lawiad, gan ddatblygu'r mesurydd pwll – y dull mwyaf manwl-gywir ar y pryd ac fe’i profwyd yn eang ar Bumlumon ac yn Swydd Rhydychen – a brofodd fod y mesuryddion safonol yn tanfesur glawiad, tua 8% yn llai o leiaf.

Ym 1969, symudodd John ac Annabel i Genefa wrth i John gymryd swydd yn Ysgrifenyddiaeth Sefydliad Meteorolegol y Byd. Dyna’r cyntaf o sawl cyfnod yng Ngenefa, gan arwain at benodi John yn Gyfarwyddwr Hydroleg ac Adnoddau Dŵr yn y Sefydliad hwnnw o 1988 tan ei ymddeoliad yn 1995. Yn y blynyddoedd rhwng y cyfnodau hynny, yn ôl adref, daeth John yn Gyfarwyddwr Cynorthwyol ar y Sefydliad Hydroleg, a bu'n gweithio yn Adran yr Amgylchedd yn Whitehall a'r Uned Data Dŵr yn Reading.

Un o gysylltiadau hiraf John oedd gyda Chymdeithas Ryngwladol y Gwyddorau Hydrolegol drwy gydol blynyddoedd allweddol yn natblygiad y ddisgyblaeth wyddonol honno, gan ddechrau yn 1967 ac yn dod i uchafbwynt fel Llywydd o 1995 hyd 2001. Golygodd John yr Hydrological Sciences Journal a daeth â Gwasg IAHS i Wallingford.

Dyfarnodd Aber radd DSc iddo yn 1979. Dyfarnodd yr IAHS y Wobr Hydroleg Ryngwladol iddo yn 2004. Yn ôl yn Aber, etholwyd John yn Athro er Anrhydedd yn ein Hadran ar ddechrau'r 1990au a pharhaodd i roi darlithoedd ar y cwrs Adnoddau Dŵr Byd-eang i fyfyrwyr y drydedd flwyddyn tan 2009. Yn ogystal, cychwynnodd John gyfres o gynadleddau ar "Hydroleg Geltaidd", a chynhaliwyd yr ail ohonynt yn Aber yn 2000. Mae John wedi cyd-ysgrifennu a golygu nifer o lyfrau, gan gynnwys World Water Resources at the Beginning of the Twenty-first Century (2004) a Progress in Modern Hydrology (2015). Bu hefyd yn athro gwadd mewn nifer o Brifysgolion ym Mhrydain a thrwy Ewrop.

Dechreuodd Annabel ei gyrfa yn dysgu Daearyddiaeth yn Ysgol Holt yn Wokingham, gan symud i Ysgol Merched Didcot fel Pennaeth Daearyddiaeth a daeth yn Bennaeth ar y Chweched Dosbarth yn ddiweddarach ac yn aelod o'r Uwch Dîm Rheoli. Yn 1988 gadawodd ddysgu i fynd gyda John i Genefa. Yno, daeth yn Ymgynghorydd i Wasanaeth Cyswllt Anllywodraethol y Cenhedloedd Unedig, gan gyhoeddi Women and the Environment ar gyfer y corff hwnnw i gyd-fynd ag Uwchgynhadledd Ddaear Rio 1992. Yn 1994, cyhoeddodd Women in the Humid Tropics ar gyfer Rhaglen Hydroleg Ryngwladol UNESCO. Ar yr un pryd, rhwng 1990 a 1995, gwasanaethodd Annabel fel Swyddog Rhaglen Ffederasiwn Rhyngwladol Menywod Prifysgolion.

Mae gan Annabel a John ddau fab a phedwar o wyrion.

Dyma eu llongyfarch ill dau ar gyrraedd y garreg filltir hon gan ddymuno pob llawenydd iddynt.

John ac Annabel yn seremoni raddio Annabel yn Aber, 1960. Roedd John yn gweithredu fel marsial yn y seremoni yn hen Neuadd y Brenin.

 

Dr John Rodda yn derbyn y Wobr Hydroleg Ryngwladol.