Polisi Mabwysiadu

Daeth Deddf Cyflogaeth 2002 i rym ar 6 Ebrill 2003, gan gyflwyno absenoldeb a thâl mabwysiadu statudol i rieni. Mae’r hawliau newydd hyn ar gael i rieni sy’n mabwysiadu plentyn sydd newydd ei leoli, ond nid i’r rhai sy’n mabwysiadu llysblant eu cymar.

Mae’r absenoldeb hwn ar gael i rieni cyfunrywiol, yn ogystal ag i unrhwy cymar mewn perthynas heterorywiol. Y prif ofalwr yw’r un sy’n gymwys i gael yr absenoldeb hwn, a bydd y cymar arall efallai yn gymwys i gael hyd at ddwy wythnos o absenoldeb tadolaeth gyda thâl ar adeg y lleoliad, ac i absenoldeb rhieni ar ôl hynny.

1. Pwy sy’n gallu cael yr absenoldeb a’r tâl?

I fod ar dir i gael absenoldeb a thâl mabwysiadu, rhaid i’r aelod o staff: 

• newydd gael plentyn i’w fabwysiadu gan asiantaeth fabwysiadu gymeradwy (nid yw pobl sy’n dod yn llysfam neu’n llystad i blant eu cymar yn ffurfiol yn gymwys)
• fod wedi rhoi 26 wythnos o wasanaeth di-dor i Brifysgol Aberystwyth erbyn yr wythnos pan gaiff wybod bod ei fod wedi cael plentyn i’w fabwysiadu
• fod wedi ennill mwy na’r isafswm enillion yn yr wyth wythnos cyn cael gwybod am y lleoliad.

2. Absenoldeb Mabwysiadu

Caiff prif ofalwr y plentyn a fabwysiadir hyd at 26 wythnos o absenoldeb mabwysiadu arferol, ac wedyn 26 wythnos bellach o absenoldeb ychwanegol, sef hawl i 52 wythnos o absenoldeb i gyd.

Caiff y cyflogai ddewis dechrau’r absenoldeb: 

• ar yr union ddyddiad pan fydd lleoliad y plentyn yn dechrau
• ar ddyddiad penodedig hyd at 14 diwrnod cyn dyddiad disgwyliedig y lleoliad
• ond os plentyn o dramor sy'n cael ei fabwysiadu, ni cheir dechrau'r absenoldeb cyn i'r plentyn gyrraedd y Deyrnas Gyfunol ac ni cheir dechrau yn hwyrach na 28 diwrnod ar ôl i'r plentyn gyrraedd y Deyrnas Gyfunol. 

Ceir dechrau’r absenoldeb ar unrhyw ddydd yn yr wythnos. Dim ond un cyfnod absenoldeb a ganiateir i bob lleoliad, ni waeth sawl plentyn a leolir ar yr un pryd fel rhan o’r un trefniant. Os, am ryw reswm, bydd y lleoliad yn methu ac yn dod i ben yn ystod cyfnod yr absenoldeb mabwysiadu, neu os bydd y plentyn yn marw, caiff yr aelod o staff barhau â’r absenoldeb am hyd at wyth wythnos ar ôl i’r lleoliad ddod i ben.

3. Buddiannau contractiol

Mae’r contract cyflogaeth yn parhau fel y byddai fel arfer yn ystod cyfnod yr absenoldeb mabwysiadu arferol, ac eithrio’r tâl, yn yr un modd ag y buasai yn achos absenoldeb mamolaeth.

4. Rhoi Gwybod

Rhaid rhoi gwybod i Bennaeth yr Adran am y bwriad i gymryd absenoldeb mabwysiadu o fewn saith diwrnod ar ôl cael gwybod gan yr asiantaeth fabwysiadu bod plentyn addas yn mynd i gael ei leoli, ac eithrio achosion lle nad yw hynny’n rhesymol ymarferol.  Caiff aelod o staff gyflwyno cais am absenoldeb mabwysidu yn y Gymraeg neu'n Saesneg.  Rhaid llenwi’r Ffurflen Gais am Absenoldeb Mabwysiadu (gweler atodiad I) a’i chyflwyno i Bennaeth yr Adran, yn rhoi gwybod:

• pryd y disgwylir i’r plentyn gael ei leoli gyda hwy
• pryd yr hoffent ddechrau’r absenoldeb mabwysiadu.

Caiff y mabwysiadwr newid ei feddwl wedyn ynghylch dyddiad dechrau’r absenoldeb, os bydd yn rhoi rhybudd ysgrifenedig 28 diwrnod ymlaen llaw i Bennaeth yr Adran (ac eithrio achosion lle nad yw hynny’n rhesymol ymarferol).

Bydd Pennaeth yr Adran yn ymateb i gais yr aelod o staff am absenoldeb mabwysiadu o fewn 28 diwrnod.

Gofynnir i'r aelod o staff ddarparu dogfennau sy’n rhoi tystiolaeth o’r lleoliad mabwysiadu. Bydd yr asiantaeth fabwysiadu yn rhoi tystysgrif yn dangos iddynt ddod o hyd i blentyn addas am leoliad; dyna’r dystysgrif sy’n rhoi’r hawl i gael tâl mabwysiadu statudol. Os nad yw rhieni sy’n mabwysiadu plant o dramor yn defnyddio asiantaeth fabwysiadu gofrestredig, ni fyddant yn gallu cael y dystysgrif hon, ac felly ni fyddant yn gymwys.

5. Tâl Mabwysiadu

Mae dau fath o dâl mabwysiadu: 

• Tâl Mabwysiadu Statudol
• Tâl Mabwysiadu Contractiol 

5.1 Tâl Mabwysiadu Statudol

Telir y tâl hwn am hyd at 39 wythnos. Yr un tâl a geir â graddfa safonol Tâl Mamolaeth Statudol, sef 90% o’r enillion wythnosol ar gyfartaledd, os bydd yn llai na’r Tâl Mamolaeth Statudol.

Nid yw mabwysiadwyr sy’n ennill llai ar gyfartaledd nag Isafswm Enillion Cyfraniadau Yswiriant Gwladol bob wythnos yn gymwys i gael Tâl Mabwysiadu Statudol

5.2. Tâl Mabwysiadu Contractiol

Bydd Tâl Mabwysiadu Contractiol ar gael i aelodau o staff sydd wedi rhoi 12 mis o wasanaeth di-dor i Brifysgol Aberystwyth, erbyn yr wythnos pan gaiff wybod bod ei fod wedi cael plentyn i’w fabwysiadu.

Bydd y buddion yn debyg i Gynllun Tâl Mamolaeth y Brifysgol, sef:

• 8 wythnos ar dâl llawn
• 16 wythnos ar hanner tâl, gyda Thâl Mabwysiadu Statudol (hyd at, ond heb fod yn fwy na chyfartaledd eu cyflog llawn)
• 15 wythnos ar Dâl Mabwysiadu Statudol
• hyd at 13 wythnos o absenoldeb heb dâl

Sylwer: y caiff y Brifysgol hawlio rhan neu’r cyfan o’r Tâl Mabwysiadu Contractiol yn ôl, os na fydd y mabwysiadwr yn dod yn ôl i’r gwaith a pharhau â’i waith am o leiaf 3 mis.

6. Diwrnodau Cadw mewn Cysylltiad

Caiff aelod o staff gytuno i weithio i’r Brifysgol am hyd at 10 diwrnod yn ystod cyfnod yr absenoldeb mabwysiadu, heb ddod â’r absenoldeb mabwysiadu i ben. Ond nid oes rhaid i’r Brifysgol gynnig gwaith o’r fath, ac nid oes rhaid i’r aelod o staff dderbyn unrhyw gynigion o waith o’r fath. Bydd unrhyw ddiwrnodau o waith a wneir i’r Brifysgol yn ystod cyfnod yr absenoldeb mabwysiadu yn unol â’r adran hon yn cael eu talu yn ôl y gyfradd gontractiol, am y diwrnod neu’r hanner diwrnod o waith a wnaed.

7. Trefniadau dychwelyd i’r gwaith

Os bydd aelod o staff yn dewis dychwelyd i’r gwaith, caiff wneud hynny ar unrhyw adeg o fewn 52 wythnos o ddechrau’r cyfnod absenoldeb mabwysiadu (neu 26 wythnos os yr absenoldeb mabwysiadu arferol yn unig y mae’n ei gymryd). Ar ôl cyfnod o absenoldeb mabwysiadu arferol, bydd gan yr aelod o staff yr hawl i ddychwelyd i’w swydd flaenorol. Ar ôl cymryd absenoldeb mabwysiadu ychwanegol byddant, fel rheol, yn dychwelyd i’r swydd y'i penodwyd iddi yn ôl y contract cyflogaeth gwreiddiol, a hynny ar yr un telerau, fel petai'r aelod o staff heb fod yn absennol. Os nad yw hyn yn bosib, cynigir cyflogaeth arall iddynt, ar delerau ac amodau tebyg (a heb fod yn waeth).

Os yw'r aelod o staff am ddychwelyd i’r gwaith cyn i’r cyfnod absenoldeb mabwysiadu ddod i ben, dylai roi rhybudd ysgrifenedig o leiaf 8 wythnos cyn y diwrnod y maent am ddychwelyd arno. Bydd yr aelod o staff yn dal i fod yng nghyflogaeth y Brifysgol yn ystod yr absenoldeb mabwysiadu, ac felly fe fydd cyfnod yr absenoldeb yn cyfrif tuag at ei gyfnod o gyflogaeth barhaol at ddibenion cyfrif hyd y gwasanaeth, hawliau pensiwn, hawliau diswyddo a hawliau tebyg eraill.

Dyma a gytunwyd mewn cysylltiad â'r hawliau hynny:

• Ymdrinnir â hawliau a chyfraniadau pensiwn yn unol â darpariaethau'r cynllun pensiwn lleol, ar yr amod nad yw’r darpariaethau hyn yn gwrthdaro ag unrhyw ofynion statudol perthnasol sydd mewn grym ar y pryd;
• Bydd gan yr aelod o staff yr hawl i gael y cynnydd blynyddol arferol ar ei gyfradd dâl yn unol â’i gontract cyflogaeth, i ddod i rym ar y dyddiad arferol;
• Bydd cyfnodau o absenoldeb cyffredin ac ychwanegol yn cyfrif pan ystyrir faint o wyliau blynyddol sydd i'w cymryd. (Am ragor o wybodaeth dylid cysylltu â'r Adran Adnoddau Dynol.)

8. Arolygu’r Polisi

Bydd yr Adran Adnoddau Dynol yn cydlynu arolwg o Bolisi Mabwysiadu’r Brifysgol er mwyn sicrhau ei fod yn cydymffurfio â'r gyfraith ac ymarfer da.  Bydd yr arolwg yn cael ei wneud drwy gydweithredu ag undebau llafur cydnabyddedig y campws ac fe gyflwynir unrhyw newidiadau arfaethedig i gael ei gymeradwyo gan y pwyllgor perthnasol, Grwp Gweithredol a Chyngor y Brifysgol lle bo angen.

9. Y Gymraeg - Hawliau Gerithwyr

Yn unol â Rheoliadau Safonau’r Gymraeg a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 2018 mae gan weithwyr hawl i ddefnyddio’r Gymraeg

(i) i weud cwyn

(ii) i ymateb i gŵyn neu honiad

ac mae gan weithwyr yr hawl hefyd i defnyddio’r Gymraeg mewn cyfarfodydd lle maent yn destun

(iii) cwyn a honiad (neu os ydynt wedi gwneud cwyn)

(iv) trafodion disgyblaethol

(v) trafodaethau’r Cynllun Cyfraniad Effeithiol

(vi) cyfarfodydd ymgynghori unigol

Bydd gwasanaeth cyfieithu ar y pryd o’r Gymraeg i Saesneg yn cael ei ddarparu mewn cyfarfod os nad oes modd cynnal y cyfarfod yn llwyr trwy gyfrwng y Gymraeg.

Y mae’r Brifysgol, ar y cyd a’i hundebau llafur cydnabyddedig, wedi ymgorffori’r gofynion uchod yn holl ddogfennau polisi a gweithdrefnol perthnasol yr adran Adnoddau Dynol.

 

Adolygu’r Polisi

Bydd Adnoddau Dynol yn cydlynu adolygiad o’r polisi hwn er mwyn sicrhau ei fod yn cydymffurfio â’r gyfraith ac ymarfer da. Bydd pob adolygiad yn cynnwys ymgynghori ag undebau llafur cydnabyddedig, a bydd unrhyw newidiadau a gynigir yn cael eu cyflwyno i’r pwyllgor perthnasol priodol, Grŵp Gweithredol y Brifysgol a’r Cyngor os bydd angen.  

Fersiwn 1.1

Dyddiad Adolygiad Diwethaf: Mehefin 2019

Dyddiad Adolygiad Nesaf: Mehefin 2020