Newyddion Ymchwil

Athro Aberystwyth yn ennill cymrodoriaeth o fri

Mae Athro ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi derbyn cymrodoriaeth o fri gan Academi’r Gwyddorau Cymdeithasol.

Darllen erthygl

Chwilio’n dwysau am ffynhonnell Côr y Cewri wrth i Orkney gael ei ddiystyru

Mae ymdrechion gwyddonwyr i ddod o hyd i ffynhonnell Maen yr Allor Côr y Cewri wedi dwysau wedi i bapur newydd ddod i’r casgliad nad yw’n dod o Orkney.

Darllen erthygl

Aberystwyth yn cynnal cynhadledd flynyddol i ddatblygwyr Apple yn y DG

Mae arbenigwyr meddalwedd o bob rhan o'r byd yn ymgynnull ym Mhrifysgol Aberystwyth yr wythnos hon (2-5 Medi) i glywed am y datblygiadau diweddaraf ym maes datblygu iOS.

Darllen erthygl

Dileu TB yn rhanbarthol yn destun trafod yn Aberystwyth

Bydd arbenigwyr TB yn ymgynnull yn Aberystwyth y mis hwn i drafod sut y gall cydweithio lleol, rhanbarthol a chenedlaethol helpu i reoli lledaeniad TB mewn gwartheg.

Darllen erthygl

Amrywiaeth planhigion ar diroedd sych y byd yn synnu gwyddonwyr

Gwelwyd cynnydd yn amrywiaeth y planhigion mewn ardaloedd sychach o'r byd wrth iddynt addasu i amodau mwy cras, yn ôl astudiaeth newydd sydd wedi synnu gwyddonwyr.

Darllen erthygl

Daeth Maen Allor Côr y Cewri o’r Alban, nid Cymru

Daeth y “garreg las” fwyaf sydd yng nghanol Côr y Cewri o ogledd yr Alban, nid Cymru, yn ôl ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Ymchwil newydd ar sut mae iaith yn helpu i integreiddio newydd-ddyfodiaid

Mewn cyfnod o fudo cynyddol, beth yw'r dulliau’r gorau o integreiddio newydd-ddyfodiaid i iaith y wlad sy’n eu croesawu?  Dyna’r cwestiwn a gaiff sylw astudiaeth arloesol a ariennir drwy grant ymchwil uchel ei fri gan Ymddiriedolaeth Leverhulme.

Darllen erthygl

Radar newydd i gymryd y mesuriadau 3D cyntaf o Oleuadau’r Gogledd

Bydd radar newydd sy’n cael ei adeiladu yn Sgandinafia yn cael ei defnyddio gan ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth i gymryd mesuriadau tri dimensiwn cyntaf o Oleuadau’r Gogledd.

Darllen erthygl

Pili-palod yn ffafrio golau uwchfioled – astudiaeth newydd

Mae’n well gan bili-palod olau ag ynddo uwchfioled, yn ôl astudiaeth newydd gan wyddonwyr Prifysgol Aberystwyth a allai wella sut mae pryfed yn cael eu cadw dan do.

Darllen erthygl

Ymchwilwyr tywydd eisteddfodol yn gofyn am atgofion y cyhoedd

Os ydych yn cofio tywydd crasboeth Eisteddfod Genedlaethol Aberteifi yn 1976, y neu'r gwyntoedd cryfion yn Nhŷ Ddewi yn 2002 neu'r glaw ym Môn saith mlynedd yn ôl mae ymchwilwyr eisiau eich atgofion

Darllen erthygl

Cricsyn yn eich browni? Profi blas bwyd o bryfed

Mae gwyddonwyr o Gymru yn profi sut mae pobl yn ymateb i fwyta bwydydd ⠰hryfed ynddyn nhw fel rhan o ymchwil i brotein gwyrddach.

Darllen erthygl

Gwawr newydd ar gyfer rhybuddion storm ofod i helpu i warchod technoleg y Ddaear

Cyn hir, gellid rhagweld stormydd gofod yn fwy cywir nag erioed o'r blaen diolch i naid enfawr ymlaen yn ein dealltwriaeth o’r union adeg y gallai ffrwydrad solar nerthol daro'r Ddaear.

Darllen erthygl

Ymchwil Prifysgol Aberystwyth yn defnyddio Deallusrwydd Artiffisial i wella’r gefnogaeth i oroeswyr caethwasiaeth fodern

Diolch i brosiect ymchwil arloesol dan arweiniad Athro yn y Gyfraith yn Aberystwyth mae gwell dealltwriaeth ynglŷn ag anghenion goroeswyr masnachu pobl a chaethwasiaeth fodern gan y sefydliadau a’r llunwyr polisi sy'n eu cynorthwyo.

Darllen erthygl

Prosiect Prifysgol Aberystwyth i astudio’r gweithredu ar yr hinsawdd yn yr Amazon

Mae academydd o Aberystwyth yn arwain tîm rhyngwladol i edrych ar y rhan sydd gan sefyllfa Coedwig Law yr Amazon ym maes gwleidyddiaeth yr hinsawdd a lle hynny mewn astudiaethau academaidd ynglŷn â chysylltiadau rhyngwladol.

Darllen erthygl

Samplu aer byd-eang mwyaf erioed yn mapio lledaeniad ffyngau

Mae ymchwil newydd wedi canfod bod madarch a ffyngau eraill yn lledaenu eu sborau mewn ffordd llai eang nag a dybiwyd gynt, ac yn fwy tebyg i sut mae anifeiliaid a rhywogaethau planhigion yn mudo.

Darllen erthygl

Dadmer rhewlifoedd Alaska yn gynt nag a dybiwyd

Mae dadmer rhewlifoedd mewn maes iâ mawr yn Alaska wedi cyflymu a gallai gyrraedd pwynt di-droi'n-ôl yn gynt nag a dybiwyd yn flaenorol, yn ôl ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Morloi yn datgelu oedran dŵr yr Antarctig am y tro cyntaf

Mae oedran dŵr yr Antarctig wrthi’n cael ei ddatgelu gan forloi am y tro cyntaf.

Darllen erthygl

Prosiect ymchwil i drais a cham-drin domestig yn rhyddhau adnodd newydd yn Iaith Arwyddion Prydain  

Mae Prosiect Dewis Choice yn nodi Diwrnod Byd-eang Ymwybyddiaeth am Gam-drin Pobl Hŷn (15 Mehefin) trwy ryddhau fersiwn yn Iaith Arwyddion Prydain o'i animeiddiad trawiadol sy'n tynnu sylw at yr heriau unigryw y mae oedolion hŷn yn eu hwynebu lle y mae camdriniaeth yn digwydd ar yr aelwyd.

Darllen erthygl

A yw cellweiriau ymosodol yn broblem i gyplau hyn? Dechrau ymchwil newydd

O jociau ‘cnoc cnoc’ i gellweirio am y fam-yng-nghyfraith, mae ymchwilwyr yn ystyried sut y gall digrifwch effeithio ar berthnasau cyplau hŷn.

Darllen erthygl

Mae llygredd gwrthfiotig yn gwneud malwod yn anghofus trwy newid microbiom eu perfedd.

Mae gwrthfiotigau'n rhwystro malwod rhag ffurfio atgofion newydd trwy darfu ar ficrobiom eu perfedd - y gymuned o facteria llesol a geir yn eu perfedd.  

Darllen erthygl

Interniaethau ymchwil rhyngwladol mawreddog i fyfyrwyr o Aberystwyth

Mae dau fyfyriwr israddedig o Brifysgol Aberystwyth yn mynd i fod yn treulio'r haf yn gweithio yng Nghanada ar ôl derbyn interniaethau ymchwil mawreddog.

Darllen erthygl

Ymchwil cnydau biomas â nod i roi hwb i’r economi wledig

Mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn edrych ar allu cnydau, megis helyg a gwern, fel ffynhonnell incwm amgen i ragor o ffermwyr.

Darllen erthygl

Grawn sy’n gwrthsefyll sychder yn ‘hanfodol’ wrth i’r boblogaeth gynyddu - cymrawd ymchwil newydd

Mae ymchwil byd-enwog planhigion Prifysgol Aberystwyth wedi derbyn hwb gyda chymrodoriaeth ymchwil sy’n cael ei hariannu gan yr Undeb Ewropeaidd. 

Darllen erthygl

Ceirch newydd Aberystwyth yn cyrraedd Rhestr Genedlaethol o fri

Mae pedwar math newydd o geirch a gafodd eu bridio ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi derbyn sêl bendith ar y lefel uchaf wedi iddynt gael eu hargymell i ffermwyr gan fwrdd diwydiant y llywodraeth.

Darllen erthygl

Y Frenhines yn rhoi gwobr i Brifysgol Aberystwyth am ymchwil parasitoleg

Mae’r Frenhines Camilla wedi cyflwyno gwobr o fri i Brifysgol Aberystwyth am ei gwaith parasitoleg arloesol mewn seremoni ym Mhalas Buckingham heddiw (dydd Iau, 22 Chwefror).

Darllen erthygl

Ydy te gwyrdd yn gallu atal clefydau mewn pobl hŷn? Prosiect ymchwil

Mae gwyddonwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn profi sut y gall maetholion mewn te gwyrdd effeithio ar afiechydon sy’n gysylltiedig â heneiddio drwy fonitro gweithgaredd ymennydd pobl.

Darllen erthygl

Datgloi potensial meillion i leihau defnydd gwrtaith ffermydd - nod ymchwil

Mae gwyddonwyr yn anelu at ddatgloi potensial meillion a chodlysiau eraill i leihau defnydd gwrtaith ac allyriadau da byw mewn amaeth, diolch i grant o £3.3 miliwn gan Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol.

Darllen erthygl

Buddsoddiad ymchwil mawr i drawsnewid defnydd tir ym Mhrifysgol Aberystwyth

Mae Prifysgol Aberystwyth yn rhan o gonsortiwm arbenigol newydd a sefydlwyd i helpu Llywodraeth Cymru a gweinyddiaethau eraill y DU i fynd i’r afael ag allyriadau nwyon tŷ gwydr o ddefnydd tir ac amaethyddiaeth.

Darllen erthygl

Ymchwilio i effaith trais ar sail rhywedd ar ddynion a bechgyn yn Nigeria

Effaith trais ar sail rhywedd ar ddynion a bechgyn yn Nigeria yw ffocws astudiaeth newydd yn y Brifysgol yn sgil dyfarnu cymrodoriaeth o fri.

Darllen erthygl

Morloi’r Antarctig yn helpu gwyddonydd Aberystwyth i fonitro cynhesu’r môr

Bydd morloi yn cynorthwyo academydd o Brifysgol Aberystwyth i fonitro cynhesu’r môr yn yr Antarctig yn ystod taith llong ymchwil y Syr David Attenborough.

Darllen erthygl

£1 miliwn ar gyfer ymchwil ar brawf diagnosis cynnar o ganser yr ysgyfaint

Mae gwaith gwyddonwyr i ddatblygu pecyn diagnosis cyflym newydd er mwyn canfod canser yr ysgyfaint yn gynharach wedi derbyn hwb gyda grant gwerth £1 miliwn.

Darllen erthygl

Ymchwil yn dangos fod cymunedau gwledig yn cael eu gadael ar ôl oherwydd seilwaith digidol gwael

Mewn erthygl yn The Conversation, Dr Aloysius Igboekwu, Dr Maria Plotnikova a Dr Sarah Lindop o Ysgol Fusnes Aberystwyth yn trafod sut mae cymunedau gwledig yn cael eu gadael ar ôl oherwydd seilwaith digidol gwael.

Darllen erthygl

Myfyrwyr Aberystwyth yn ennill gwobr ryngwladol am ymchwil ffliw adar

Mae myfyrwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi ennill gwobr fawreddog Fforwm Bwyd y Byd am eu gwaith ymchwil ar fynd i’r afael â ffliw adar. 

Darllen erthygl

Gwobr Frenhinol i Brifysgol Aberystwyth am ymchwil arloesol ym maes parasitoleg

Mae Gwobr Pen-blwydd y Frenhines wedi'i dyfarnu i Brifysgol Aberystwyth am ei gwaith arloesol yn mynd i’r afael ag effaith andwyol llyngyr lledog parasitig.

Darllen erthygl

Ymchwil ym Mhrifysgol Aberystwyth ar y gwrthdaro yn ardaloedd ffindirol Cwrdaidd

Effaith y gwrthdaro yn ardaloedd ffindirol Cwrdaidd Twrci fydd canolbwynt ymchwil newydd, yn dilyn dyfarnu cymrodoriaeth uchel ei bri.

Darllen erthygl

Gwobrau rhagoriaeth am effaith ymchwil ar bolisïau byd-eang

Mae gwaith arloesol gan ddau ymchwilydd ym meysydd bioamrywiaeth fyd-eang a rheoleiddio masnachu mewn pobl wedi cael cydnabyddiaeth arbennig.

Darllen erthygl

Prifysgol Aberystwyth yn dangos ymchwil i Weinidogion yn Llundain

Mae gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi trafod eu hymchwil gyda Gweinidogion Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol mewn digwyddiad yn Llundain yn arddangos y gorau o ymchwil ac arloesi Cymru.

Darllen erthygl

Aberystwyth yn rhannu ymchwil a phrofiadau gyda chymuned siaradwyr Hakka

Bu aelodau o’r gymuned sy’n siarad yr iaith Hakka yn Taiwan yn ymweld â Phrifysgol Aberystwyth ddydd Iau 19 Hydref i ddysgu am ymchwil ac am brofiadau ymarferol wrth hybu’r defnydd o’r Gymraeg.

Darllen erthygl

Beth fydd yn digwydd i len iâ yr Ynys Las os byddwn yn methu ein targedau cynhesu byd-eang

Mewn erthygl ar gyfer The Conversation, mae'r Athro Bryn Hubbard o'r Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear yn son am astudiaeth newydd sy'n awgrymu y bydd yr iâ yn goroesi os yw'r tymheredd yn dod yn ôl i lawr yn fuan.

Darllen erthygl

Ni ddaeth Maen Allor Côr y Cewri o Gymru – ymchwil

Mae ansicrwydd am darddiad y “garreg las” fwyaf sydd yng nghanol Côr y Cewri yn sgil ymchwil newydd o Brifysgol Aberystwyth.

Darllen erthygl

£3 miliwn gan un o dorwyr cod Enigma ar gyfer ymchwil Prifysgol Aberystwyth

Mae un o raddedigion o Aberystwyth a gyfrannodd at dorri cod Enigma yr Almaen yn ystod yr Ail Ryfel Byd wedi gadael dros £3m i'w chyn-Brifysgol.

Darllen erthygl

Prawf newydd yn anelu at ddiagnosis cynnar o ganser yr ysgyfaint

Gallai fod yn bosibl canfod canser yr ysgyfaint yn gynharach diolch i brosiect a arweinir gan wyddonwyr o Gymru sy’n datblygu pecyn diagnosis cyflym newydd. 

Darllen erthygl

Adar o Gymru ac Iwerddon sydd dan fygythiad yn cael eu gyrru i gynefinoedd newydd oherwydd newid hinsawdd

Mae aderyn sy’n frodorol i Gymru ac Iwerddon a dan fygythiad gwirioneddol yn cael eu gorfodi i gynefinoedd peryclach o ganlyniad i newid hinsawdd yn ôl ymchwil newydd.

Darllen erthygl

Datgloi cyfrinach atal mewnfridio mewn planhigion a thaflu goleuni ar Darwin

Mae gwyddonwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi helpu i adnabod y genynnau sy’n atal planhigion rhag bridio â glaswelltau sy’n perthyn yn agos, gan gynnig cyfle i ddatblygu mathau gwell o reis, ŷd, siwgr a gwenith. 

Darllen erthygl

Ffisegwyr o Aberystwyth yn cydweithio ar brosiect telesgop solar

Mae Prifysgol Aberystwyth yn rhan o gydweithrediad rhyngwladol i adeiladu'r telesgop solar mwyaf a adeiladwyd yn Ewrop erioed.

Darllen erthygl

Ffermydd gwynt ar y môr yn gynefinoedd da i gimychiaid – ymchwil

Gall ffermydd gwynt ar y môr gynnig cynefinoedd newydd i gimychiaid a buddion bioamrywiaeth posibl, yn ôl ymchwil newydd sydd wedi cael ei arwain gan academyddion o Brifysgol Aberystwyth.

Darllen erthygl

Hwb i ymchwil trafnidiaeth gyda phartneriaeth rhwng Aberystwyth a De Korea

Mae Prifysgol Aberystwyth wedi croesawu partneriaeth newydd gyda Phrifysgol Konkuk yn Ne Korea fel hwb mawr i’w hymchwil trafnidiaeth a symudedd.

Darllen erthygl

Rhewlifoedd bregus wedi’u gorchuddio gan gerrig yn destun ymchwil gan wyddonwyr Aberystwyth

Mae gwyddonwyr yn ymchwilio i’r cynnydd yn y cerrig sy’n gorchuddio rhewlifoedd sy’n gallu effeithio ar ba mor gyflym maent yn dadmer wrth i’r hinsawdd newid.

Darllen erthygl

Dirgelwch am pam fo trapiau glas yn dal pryfed wedi’i ddatrys – ymchwil

Mae’r dull traddodiadol o ddefnyddio trapiau glas i dal pryfed yn gweithio oherwydd bod y pryfed yn drysu’r lliw gydag anifeiliaid y maen nhw’n dymuno eu cnoi, yn ôl ymchwil newydd a gafodd ei arwain gan academyddion o Brifysgol Aberystwyth. 

Darllen erthygl

Erthygl - Safle trosedd yw’r Arctig sy’n dadmer

Wrth ysgrifennu yn The Conversation, mae Dr Arwyn Edwards o’r Adran Gwyddorau Bywyd yn cymharu’r Arctig sy’n dadmer ag ymchwiliad troseddol cymhleth, ac yn disgrifio ei waith maes gwyddonol fel dogfennu safleoedd trosedd.

Darllen erthygl