Rhwydwaith ymchwil newydd yn anelu at leihau ôl troed carbon ffermio llaeth

Gwartheg godro ar fferm ymchwil Prifysgol Aberystwyth yn Nhrawsgoed.

Mae strategaethau arloesol i leihau lefelau uchel o allyriadau nwyon tŷ gwydr yn sylweddol yn y diwydiant llaeth yn cael eu treialu mewn prosiect ymchwil newydd.

Bydd y prosiect arloesol yn profi ac yn asesu effeithiolrwydd ystod o atebion sy’n seiliedig ar wyddoniaeth gyda'r nod o wneud ffermio llaeth yn fwy cynaliadwy yn economaidd ac yn amgylcheddol.

Mae rhwydwaith o 56 o ffermydd llaeth yn cael ei sefydlu ar draws pedwar rhanbarth llaeth mawr yn y DU, gan gynnwys Gorllewin Cymru a De/De Orllewin Lloegr; Gogledd Iwerddon; Cumbria a De Orllewin yr Alban, a Gogledd Orllewin Lloegr.

Bydd y rhwydwaith yn darparu cyfres o ganolfannau arddangos lle gall ffermwyr, diwydiant, gwyddonwyr a llunwyr polisi gydweithio i roi’r mesurau newydd ar waith a gwerthuso’u heffaith.

Mae Prifysgol Aberystwyth ymhlith deg  sefydliad ymchwil blaenllaw sy’n cyfrannu at brosiect Rhwydwaith Carbon Llaeth y DU, sy’n cael ei arwain gan Athrofa Bwyd-Amaeth a Biowyddorau yr AFBI.

Bydd y prosiect yn datblygu pecyn cymorth o fesurau ymarferol y gall ffermwyr llaeth ddewis eu mabwysiadu mewn ymgais i leihau ôl troed carbon eu buches.

Gallai’r opsiynau gynnwys:

• gwella ansawdd porthiant trwy wyddoniaeth a ddatblygwyd gan raglenni bridio planhigion yn Athrofa y Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig (IBERS) Prifysgol Aberystwyth
• dilyn yr ymchwil diweddaraf ar arfer gorau ar gyfer gwneud silwair
• lleihau cynnwys protein porthiant gwartheg godro i wella effeithlonrwydd defnyddio nitrogen.

Dywedodd yr Athro Jon Moorby, Cadeirydd Gwyddor Da Byw ym Mhrifysgol Aberystwyth: “Mae gwartheg godro yn cyfrannu’n sylweddol at economi wledig Cymru ac yn cynhyrchu bwyd o safon uchel i bobl o laswellt a phorthiant arall.  Fodd bynnag, mae gwartheg, fel anifeiliaid cnoi cil eraill, yn cynhyrchu nwyon tŷ gwydr megis methan yn sgil-gynnyrch o droi glaswellt yn llaeth. 

“Mae llawer o ffermwyr llaeth eisoes yn cymryd camau i helpu i leihau cynhyrchiant nwyon tŷ gwydr gan eu gwartheg a nod y prosiect hwn yw dangos ymhellach yr hyn y gellir ei gyflawni ar draws pob math o ffermydd llaeth i helpu i wella eu cynaliadwyedd. Mae hon yn fenter ar y cyd ac rydyn ni am weithio’n agos gyda ffermwyr yn ogystal â’r diwydiant ehangach a llunwyr polisi.”

Dywedodd yr Athro Steven Morrison, Pennaeth Systemau Da Byw Cynaliadwy AFBI: “Ein nod gyda’r prosiect yma yw esgor ar newid ystyrlon yn y sector llaeth trwy gymhwyso ymchwil yn uniongyrchol i amodau ffermio’r byd go iawn a mesur yr effaith.

“Trwy weithio’n agos gyda ffermwyr a defnyddio technegau mesur a modelu uwch, ein nod yw mesur ac adrodd am ostyngiadau sylweddol yn yr allyriadau carbon o ffermio llaeth yn y DU. Yn ystod ffurfio’r prosiect, bu’r diddordeb ar draws y sector amaethyddol yn aruthrol, gyda dros 50 o sefydliadau’n cynnig cymorth ac yn dangos parodrwydd i gymryd rhan yn y prosiect unwaith roedd wedi’i gomisiynu.”

Ariennir Prosiect Rhwydwaith Carbon Llaeth y DG gan Adran yr Amgylchedd, Bwyd a Materion Gwledig (Defra) Llywodraeth y DG. Dan arweiniad AFBI, mae’r consortiwm o sefydliadau ar draws y DG hefyd yn cynnwys y Bwrdd Datblygu Amaethyddiaeth a Garddwriaeth; AgriSearch; Canolfan Agritech y DG; ADAS; Prifysgol Aberystwyth; Prifysgol y Frenhines Belfast; Prifysgol Harper Adams; Prifysgol Reading; Prifysgol Newcastle a Choleg Gwledig yr Alban.

Rhannu