Uned newydd i hybu iechyd a lles yn y gymuned

Dr Joanne Wallace o IBERS yn defnyddio sganiwr DXA yn WARU i ddadansoddi cyfansoddiad y corff – braster, asgwrn a chyhyrau.

Lleolir yr uned yn Adeilad Carwyn James, Athrofa’r Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig (IBERS) ar gampws Penglais, a bydd gwyddonwyr yno yn cynnal gweithgareddau a phrosiectau ymchwil i hybu iechyd a lles yn y gymuned.

Diben yr uned ymchwil yw cyfrannu tuag at atebion ymarferol sy'n cynorthwyo i leihau baich clefyd cronig a’r niferoedd uchel o bobl sy’n cael eu derbyn i ysbytai yn y DU.

Mae croeso i holl drigolion canolbarth Cymru sydd yn 18 oed neu’n hŷn fynychu’r Diwrnod Agored, fydd yn cynnig ystod o asesiadau ac arddangosiadau iechyd a lles am ddim ar y dydd, gan gynnwys dadansoddi dietegol, gweithrediad yr ysgyfaint a chyfansoddiad y corff.

Bydd tîm WARU hefyd yn rhoi sylw i weithgarwch corfforol a mesur gallu corfforol, technoleg 'smart' ddigidol-gysylltiedig i atgyfnerthu ymddygiad iach, a rôl ymarfer corff mewn lleihau risg datblygu neu waethygu cyflyrau cronig fel clefyd y siwgr, strôc a chlefyd Parkinson.

Bydd y diwrnod hefyd yn cynnwys cyfres o sgyrsiau byrion 15 munud ar ystod eang o bynciau gan gynnwys strôc, breuder, clefyd y siwgr, ac ymdopi â straen i fyfyrwyr.

Dywedodd Dr Rhys Thatcher, arbenigwr ym maes Chwaraeon ac Ymarfer Corff yn Athrofa’r Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig ym Mhrifysgol Aberystwyth: “Ein nod yn WARU yw cymell a chefnogi pobl yng nghanolbarth Cymru i fyw yn iachach, a’u cynorthwyo i helpu eu hunain. Mi fydd WARU yn ganolbwynt ar gyfer ymchwil iechyd a lles o fewn y Brifysgol ac mi fyddwn yn edrych yn rheolaidd am aelodau o'r gymuned i gymryd rhan yn ein prosiectau ymchwil, er budd y gymuned gyfan.”

Y prosiect ymchwil cyntaf i'w gynnal yn WARU fydd MWH@home (Monitro Lles yn y Cartref), sy’n cael ei ariannu gan EIT (Sefydliad Ewropeaidd dros Arloesedd a Thechnoleg) a’i arwain gan Yr Athro John Draper.

Dywedodd yr Athro Draper: “Bydd y prosiect hwn yn rhoi cyfle i bobl canolbarth Cymru i gyfrannu at ymchwil sydd yn anelu i wella rhagolygon iechyd pobl yn y DU.

“Mae disgwyliad oes ym Mhrydain wedi cynyddu'n gyson yn ystod y ganrif ddiwethaf, ond yn anffodus, ochr yn ochr â hyn gwelwyd cynnydd mewn gordewdra a chyflyrau iechyd cronig fel clefyd y siwgr math 2 a chlefydau’r galon, sydd yn aml yn gysylltiedig â diet.

“Er bod y rhan fwyaf o unigolion yn ymwybodol o beth yw diet iach, mae annog newid mewn ymddygiad er mwyn gwella arferion bwyta yn profi'n hynod o anodd. Nod WARU yw cyfrannu at wella hyn.”

Mae'r arfau cyfredol a ddefnyddir i asesu pa mor iach yw’r diet Prydeinig yn gyfyngedig iawn ond mae ymchwil diweddar yn IBERS wedi dangos bod modd dod o hyd i gemegau mewn wrin sy'n deillio o fwyd, a bod modd eu mesur er mwyn asesu diet yn gywir.

Un o amcanion allweddol y prosiect MWH@home yw penderfynu a all darparu mesur gwrthrychol o ddiet drwy ddadansoddi wrin, ar y cyd â dyddiaduron bwyd pobl, gynorthwyo unigolion i ddeall eu harferion bwyta gwirioneddol a hyrwyddo ffordd iachach o fyw.

Mi fydd unigolion sy'n gwirfoddoli ar gyfer y prosiect yn cael clorian bwyso 'smart' am ddim a thapiau mesur sy'n gysylltiedig â chyfrifiadur tabled i'w helpu i amcangyfrif cyflwr y corff yn eu cartrefi eu hunain fel cam pellach i hyrwyddo ffordd iachach o fyw.

Byddant yn ymweld â WARU i ymgymryd â chyfres gynhwysfawr o brofion i asesu eu Lles ac Iechyd a chael adborth ar eu profion wrin ar dri achlysur dros gyfnod o flwyddyn.

Bydd WARU hefyd yn cynnal cyfres o gyfleoedd MOT iechyd rheolaidd, gan ddechrau gyda'r MOT i rai dros 60 oed ar yr 22ain o Fawrth, digwyddiad sydd wedi cael ei gynnal yn llwyddiannus gan Dr Marco Arkesteijn a David Langford o IBERS, mewn cydweithrediad gyda Age Cymru yn adeilad Carwyn James dros y 3 blynedd ddiwethaf.

Rhannu