2.13 Arweiniad ar gyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg

2.13.1 Arweiniad ar gyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer cynlluniau gradd

1. Rydym yn hysbysebu canran cyfrwng Cymraeg ar gyfer pob un o’n cynlluniau gradd lle mae’n bosib astudio o leiaf un modiwl yn Gymraeg. Mae’r wybodaeth hon yn ymddangos ar ein gwefan ac yn ein prosbectws dwyieithog, felly mae’n bwysig ei bod yn gywir er mwyn cydymffurfio â’r rheolau hysbysebu.  Dylid sicrhau bod canran cyfrwng Cymraeg wedi nodi ar AStRA ar gyfer pob cynllun gradd. AStRA sy’n  bwydo’r wybodaeth ar ein gwefan. Bydd y Gofrestrfa Academaidd yn diweddaru AStRA ar sail data a ddarperir gan adrannau academaidd.

2. Cyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer cynlluniau gradd.

(i) Cynlluniau  a addysgir 100% drwy’r Gymraeg.

C1) A yw’r bosib dilyn llwybr ar y radd lle mae bob modiwl a astudir yn cael ei ddysgu yn gyfan gwbl drwy’r Gymraeg?  (Modiwl sy’n cael ei ddysgu yn gyfan gwbl drwy’r Gymraeg yw modiwl lle mae’r holl oriau cyswllt yn digwydd drwy gyfrwng y Gymraeg: h.y. mae pob darlith, seminar, tiwtorial, gweithdy, sesiwn mewn labordy, ayyb, yn digwydd drwy’r Gymraeg).  Mae hyn yn golygu bod angen i bob modiwl craidd fod ar gael yn gyfan gwbl drwy’r Gymraeg a hefyd bod digon o fodiwlau opsiynol ar gael yn gyfan gwbl drwy’r Gymraeg i fyfyriwr ddewis dilyn bob modiwl ar ei radd 100% drwy’r Gymraeg ymhob blwyddyn astudio.

A1) Os felly, mae’r cynllun gradd yn cael ei ystyried yn gynllun gradd 100% drwy’r Gymraeg.  D.S. Mae hyn yn wir hyd yn oed os oes disgwyl i’r myfyrwyr ddarllen testunau yn Saesneg neu iaith arall fel rhan o’r cynllun gradd.

(ii) Cynlluniau gradd a addysgir yn rhannol yn Gymraeg.

C1) A yw rhai o’r oriau cyswllt ar o leiaf un modiwl craidd ar y cynllun gradd yn cael eu dysgu yn Saesneg? (E.e. mae seminarau ar gael yn Gymraeg ond mae’r darlithoedd yn Saesneg).

A1) Os felly, mae’r cynllun gradd yn cael ei ystyried yn gynllun gradd a addysgir yn rhannol yn Gymraeg a bydd ei ganran cyfrwng Cymraeg yn llai na 100%.

C2) A oes rhaid i fyfyriwr ddewis o leiaf un modiwl opsiynol a addysgir yn gyfan gwbl yn Saesneg neu o leiaf un modiwl opsiynol sy’n cynnwys rhai oriau cyswllt cyfrwng Saesneg ar y cynllun gradd? (H.y. does dim digon o fodiwlau sy’n cael eu dysgu yn gyfan gwbl drwy’r Gymraeg i fyfyriwr astudio 120 credyd ymhob blwyddyn astudio, felly i gyrraedd 120 credyd, mae rhaid iddo/i ddewis modiwl(au) a addysgir yn rhannol neu’n gyfan gwbl yn Saesneg).

A2) Os felly, mae’r cynllun gradd yn cael ei ystyried yn gynllun gradd a addysgir yn rhannol yn Gymraeg a bydd ei ganran cyfrwng Cymraeg yn llai na 100%.

C3) Sut mae cyfrifo canran ar gyfer cynlluniau gradd a addysgir yn rhannol yn Gymraeg?

• Mae gan bob modiwl ganran cyfrwng Cymraeg. Mae hyn yn ein galluogi i gyfrifo nifer y credydau cyfrwng Cymraeg ar bob modiwl. Er enghraifft, os yw modiwl yn fodiwl 20 credyd ac mae ei ganran cyfrwng Cymraeg yn 90%, mae 18 credyd cyfrwng Cymraeg ar gael ar y modiwl. Mae canrannau cyfrwng Cymraeg modiwlau wedi’u cofnodi ar AStRA.
• Dewiswch y llwybr gyda’r nifer fwyaf o gredydau cyfrwng Cymraeg. Mae angen adio nifer y credydau cyfrwng Cymraeg ar bob modiwl ar y llwybr hwnnw a rhannu’r cyfanswm gyda 360 ar gyfer gradd 3 blynedd, 480 ar gyfer gradd 4 blynedd neu 240 ar gyfer gradd 2 flynedd (e.e. gradd sylfaen). 
• Ni ddylid cynnwys modiwlau craidd yn unig.
• Ni ddylid cynnwys bob modiwl opsiynol cyfrwng Cymraeg os nad oes modd dilyn bob un (h.y. mae rhaid dewis rhyngddynt).
• Os oes modd dewis rhwng modiwlau gyda gwahanol ganrannau cyfrwng Cymraeg, dylid dewis y modiwl gyda’r canran cyfrwng Cymraeg uchaf.
• Yn rhan 2, dylid osgoi cynnwys opsiynau cyfrwng Cymraeg o bynciau eraill er mwyn cynyddu canran cyfrwng Cymraeg y cynllun gradd oni bai eu bod yn yr un maes. Dylai’r llwybr cyfrwng Cymraeg yn rhan 2 fod yn llwybr ym mhwnc y cynllun gradd. Byddai cynnwys dewis agored o hyd at 20 credyd y flwyddyn yn dderbyniol. Yn draddodiadol, mae rhai adrannau yn disgwyl i fyfyrwyr rhan 1 astudio hyd at 60 credyd y tu allan i’w pwnc. Os yw’n bosib dilyn y credydau hyn drwy’r Gymraeg, dylid eu cynnwys yng nghanran cyfrwng Cymraeg y cynllun gradd.
• Ni ddylid cynnwys blwyddyn ryng-gyrsiol, blwyddyn dramor neu flwyddyn mewn diwydiant, hyd yn oed os bydd y flwyddyn yn cario credydau ac mae’n bosib ei dilyn drwy’r Gymraeg.
  
  

3. Enghreifftiau

(i) Enghraifft 1: L255 Gwleidyddiaeth Ryngwladol (2018/19) [Cynllun gradd dynodedig cyfrwng Cymraeg]

Blwyddyn
1	2	3
Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
GW12420 Cyflwyniad i Wleidyddiaeth Ryngwladol 1: Cysyniadau Canolog a Sgiliau	18	GW20120 Cysylltiadau Rhyngwladol: Safbwyntiau a Thrafodaethau	18.6	GW30040 Dulliau Ymchwil + Traethawd Estynedig	30
GW12620 Y Tu ôl i'r Penawdau	18
GW12520 Cyflwyniad i Wleidyddiaeth Ryngwladol 2: Heriau byd-eang	17.6
Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd ei angen	60	Cyfanswm nifer  y credydau craidd sydd ei angen	20	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd ei angen	40
Modiwlau opsiynol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau opsiynol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau opsiynol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
GW12820 Llunio’r Byd Modern: Rhyfel, Heddwch a Chwyldro ers 1789	18.4	GQ20920 Y Meddwl Cymreig mewn Syniadaeth Ryngwladol	20	GQ30920 Y Meddwl Cymreig Mewn Syniadaeth Ryngwladol	20
GW10320 Rhyfel Strategaeth a Chuddwybodaeth	17.2	GQ23720 Amlddiwylliannedd mewn Polisi ac Ymarfer	20	GQ33720 Amlddiwylliannedd mewn Polisi ac Ymarfer	20
GW12920 Gwleidyddiaeth yn yr Unfed Ganrif ar Hugain	17.6	GQ23420 Rhyfel Diarbed, Heddwch Diarbed	20	GQ33420 Rhyfel Diarbed, Heddwch Diarbed	20
Cyfanswm y credydau opsiynol sydd ei angen	60	Cyfanswm y credydau opsiynol sydd ei angen	100	Cyfanswm y credydau opsiynol sydd ei angen	80
Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 1	8	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 2	6	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 3	90
Cyfanswm dros 3 blynedd: 275.4 credyd cyfrwng Cymraeg = 76.5%

(ii) Enghraifft 2: D4N1 Agriculture with Studies (2018/19) [Cynllun gradd dynodedig cyfrwng Saesneg]

Blwyddyn
1	2	3
Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau craidd ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
BG11400/10 Cyflwyniad i Systemau Cynhyrchu Da Byw	10	BG20400/20 Systemau Cynhyrchu Da Byw	20	BG34010 Taith Astudio Amaethyddol a'r Amgylchedd Gwaith	2.5
BG12410 Sgiliau Astudio a Chyfathrebu	10	BG25620 Dulliau Ymchwil	10	BG32300/30 Traethawd Estynedig	30
BG11110 Y Diwydiant Amaethyddol - Sgiliau Cynllun-Benodol	7.5
Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd ei angen	70	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd ei angen	80	Cyfanswm nifer y credydau craidd sydd ei angen	60
Modiwlau opsiynol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau opsiynol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau	Modiwlau opsiynol ar gael drwy’r Gymraeg	Credydau cyfrwng Cymraeg ar y modiwlau
MR10500/20 Cyflwyniad i Reolaeth	20	MR30720 Rheolaeth Marchnata	13.4	BG30800/20 Gwyddor Cynhyrchu Da Byw	20
MR10600/20 Cyflwyniad i'r Amgylchedd Busnes	20	MR33120 - Ymddygiad Sefydliadol	13.4	MR34020 Strategaeth Busnes	13.4
MR10120 Egwyddorion Marchnata	13.4	BG21920 Bwyd, Ffermio a'r Amgylchedd	20
BG10810 Datblygu a Rheoli Cynefinoedd ym Mhrydain	10
Cyfanswm nifer y credydau opsiynol sydd ei angen	50	Cyfanswm nifer y credydau opsiynol sydd ei angen	40	Cyfanswm nifer y credydau opsiynol sydd ei angen	60
Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 1 (llwybr gyda’r % cyfrwng Cymraeg uchaf)	5	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 2 (llwybr gyda’r % cyfrwng Cymraeg uchaf)	4	Cyfanswm credydau cyfrwng Cymraeg blwyddyn 3	9
Cyfanswm dros 3 blynedd: 206.8 credyd cyfrwng Cymraeg = 57.4%

2.13.2 Arweiniad ar gyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg ar gyfer modiwlau cyfrwng Cymraeg

1. Er mwyn i adrannau cyrraedd eu targedau o ran cynyddu nifer y myfyrwyr sy’n astudio drwy’r Gymraeg mae angen sicrhau:

• Bod cod modiwl cyfrwng Cymraeg ar gyfer unrhyw fodiwl ag iddo elfen o ddarpariaeth cyfrwng Cymraeg
• Bod yr adran yn nodi canran cyfrwng Cymraeg ar gyfer pob modiwl â chod modiwl cyfrwng Cymraeg yn y maes priodol yng nghofnod y modiwl yn AStRA
• Mynd i ddosbarthiadau cyfrwng Cymraeg (oriau cyswllt Cymraeg.
  
  

2. Os nad oes cod modiwl cyfrwng Cymraeg gan fodiwl a chanran cyfrwng Cymraeg ar gofnod y modiwl, nid oes modd i’r system gyfrifiadurol adnabod y myfyrwyr ar y modiwl fel myfyrwyr sy’n astudio drwy’r Gymraeg a byddant yn ymddangos fel myfyrwyr cyfrwng Saesneg yn y data y mae HEFCW yn ei ddefnyddio i fesur ein cyrhaeddiad o ran targedau ar gyfer cynyddu nifer y myfyrwyr cyfrwng Cymraeg.  Bydd hyn yn peryglu ein gallu i ddenu  buddsoddiad  pellach yn y maes. Bydd y Gofrestrfa Academaidd yn ddiweddaru AStRA ar sail data a ddarperir gan adrannau academaidd.

3. Cyfrifo canrannau cyfrwng Cymraeg

(i) Modiwlau  a addysgir 100% drwy’r Gymraeg

C1) Ai Cymraeg yw cyfrwng yr holl oriau cyswllt, h.y. mae pob darlith, seminar, tiwtorial, gweithdy, sesiwn mewn labordy, ayyb, yn digwydd drwy’r Gymraeg?

A1) Os felly, mae’r modiwl yn cael ei ystyried yn fodiwl 100% drwy’r Gymraeg.  D.S. Mae hyn yn wir hyd yn oed os oes disgwyl i’r myfyrwyr ddarllen testunau yn Saesneg neu iaith arall fel rhan o’r modiwl.

C2) A yw’n fodiwl iaith Gymraeg sy’n cyflwyno myfyrwyr i Gymraeg ar gyfer dechreuwyr?

A2) Dylid cofnodi’r modiwl yn 100% cyfrwng Cymraeg.

(ii) Modiwlau a addysgir yn rhannol yn Gymraeg

C1) A yw rhai o’r oriau cyswllt ar y modiwl, e.e. seminarau, yn Gymraeg, a rhai o’r oriau cyswllt, e.e. darlithoedd, yn Saesneg?

A1) Os felly, mae’r modiwl yn cael ei ystyried yn fodiwl a addysgir yn rhannol yn Gymraeg a bydd ei ganran cyfrwng Cymraeg yn llai na 100%.

Yn yr achos hwn, mae angen edrych ar gyfanswm yr oriau a dreulir ar y modiwl.

Canran cyfrwng Cymraeg y modiwl = Nifer yr oriau astudio drwy’r Gymraeg

                                                            Cyfanswm yr oriau astudio

C2) Beth yw cyfanswm yr oriau astudio?

A2) Mae 1 credyd yn cyfateb i 10 awr o astudio. E.e. cyfanswm yr oriau astudio ar fodiwl 10 credyd yw 100 awr.

C3) Faint o oriau astudio drwy’r Gymraeg sydd gan fodiwl?

A3) Dylech chi gynnwys unrhyw oriau a dreulir:

• Yn mynychu dosbarthiadau cyfrwng Cymraeg (oriau cyswllt cyfrwng Cymraeg)
• Yn gwneud gweithgareddau eraill hunan-gyfeiriedig cyfrwng Cymraeg (e.e. gwaith cartref ar gyfer seminar)
• Yn gwneud gwaith cwrs asesedig (e.e. ysgrifennu traethawd, ysgrifennu adroddiad, gwneud taflenni gwaith, ayyb);  [D.S. Ar fodiwlau ag iddynt god modiwl cyfrwng Cymraeg, mae disgwyl i fyfyrwyr allu cyflwyno eu gwaith yn Gymraeg a derbyn adborth yn yr iaith. Ni ddylid cyfieithu gwaith i’w farcio ar fodiwlau cyfrwng Cymraeg.]
• Yn gwneud unrhyw ymarferon drwy’r Gymraeg nad ydynt yn cyfrif tuag at farc terfynol y modiwl
• Yn adolygu ar gyfer arholiad(au)
• Yn ymarfer ar gyfer perfformiad cyfrwng Cymraeg (e.e. drama, sioe gerdd).
  
  

4. Os nad ydych yn siŵr faint o oriau y mae’r myfyrwyr i fod i dreulio ar y gwahanol weithgareddau ar fodiwl, mae dadansoddiad ar gael ar ffurflen ddilysu wreiddiol y modiwl.  Ar gyfer modiwlau a ddilyswyd rhai blynyddoedd yn ôl, bydd copi o’r ffurflen hon ar gael yng nghofnodion cyfarfod y deoniaid/athrofa lle cymeradwywyd y modiwl. Maent ar gael gan y Gofrestrfa.

5. Enghreifftiau

(i) Modiwl 10 credyd:

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	10 + 10	0
Seminarau + paratoi	0	10 + 20
Pecyn dysgu hunan-gyfeiriedig	0	20
Arholiad a thraethawd	5	25
Cyfanswm	23 (25%)	75 (75%)

Canran cyfrwng Cymraeg y modiwl a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 75%

Noder mai dim ond 50% o’r oriau cyswllt sydd yn Gymraeg. Fodd bynnag, ystyrir canran cyfrwng Cymraeg o 50% yn rhy geidwadol oherwydd bod nifer o weithgareddau eraill cyfrwng Cymraeg sy’n rhan o’r modiwl y tu hwnt i’r oriau cyswllt cyfrwng Cymraeg.

Noder mai dim ond 10% o oriau tybiannol y modiwl sy’n oriau dynodedig cyfrwng Saesneg, sef y deg awr o ddarlithoedd cyfrwng Saesneg.  (Mae’n fodiwl 10 credyd ac felly mae’n tybio 100 awr o astudio).  Fodd bynnag, ystyrir canran cyfrwng Cymraeg o 90% yn rhy hael gan fod hanner yr oriau cyswllt yn Saesneg ac felly mae’n rhesymol i ragdybio bydd  rhai oriau tybiannol cyfrwng Saesneg yn gysylltiedig â’r oriau cyswllt cyfrwng Saesneg.

Mae’r Coleg yn argymell y byddai nodi canran rhwng 70% ac 80% yn rhesymol, gan ddibynnu ar union gyd-destun y modiwl a’r pwnc a’r amrediad o weithgareddau dysgu a pharatoi ar gyfer y seminarau (Cylchlythyr 16/03).

(ii) Modiwl 10 credyd:

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	10 + 10	0
Seminarau + paratoi	5 + 10	0
Tiwtorialau unigol + paratoi	0	5 + 10
Arholiad a thraethawd	5	20
Cyfanswm	40 (53%)	35 (47%)

Canran cyfrwng Cymraeg y modiwl a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 47%

(iii) Modiwl 10 credyd (lle mae’r myfyriwr yn cyflwyno ei asesiadau yn Saesneg):

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	10 + 10	0
Seminarau + paratoi	5 + 10	0
Tiwtorialau unigol + paratoi	0	5 + 10
Arholiad a thraethawd	20	5
Cyfanswm	55 (73%)	20 (27%)

Canran cyfrwng Cymraeg y modiwl a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 20%

Noder mai 25% o’r oriau cyswllt sydd yn Gymraeg. Fodd bynnag, ystyrir canran cyfrwng Cymraeg o 25% yn rhy hael oherwydd bod y gweithgareddau eraill sy’n rhan o’r modiwl y tu hwnt i’r oriau cyswllt yn rhai cyfrwng Saesneg.

6. Modiwlau sy’n cynnwys lleoliadau profiad gwaith

C1) A yw’r modiwl yn cael ei ddysgu’n bennaf trwy gyfrwng y Gymraeg, ond mae elfen o leoliad gwaith lle gallai’r cyswllt iaith Gymraeg amrywio’n ddibynnol ar y cyflogwr, a hyd yn oed mewn rhai achosion o ddydd i ddydd?

A1) Gallwn wneud penderfyniad rhesymol ynglŷn â chanran gyfartalog yr elfen hon o’r modiwl a gynhaliwyd yn Gymraeg, a rhoi’r un canran i’r holl fyfyrwyr ar y modiwl (er bod rhai myfyrwyr mewn gwirionedd wedi astudio canran ychydig yn uwch na'r cyfartaledd a bod eraill wedi astudio canran ychydig yn is).

7. Modiwl cyfrwng Saesneg sy’n cyflwyno elfen o ddeunydd cyfrwng Cymraeg mewn darlithoedd

C1) A yw’r modiwl yn  cyflwyno elfen o ddeunydd cyfrwng Cymraeg mewn darlithoedd er bod y darlithoedd, seminarau ac unrhyw ddosbarthiadau eraill sy’n rhan o’r modiwl yn Saesneg?  Enghraifft o hyn fyddai modiwl sy’n paratoi myfyrwyr i gyflwyno’r Gymraeg fel rhan o’r cwricwlwm cynradd yng Nghymru.

A1) Os felly, mae’r Coleg yn awgrymu na ellir cofnodi mwy na 10% o’r modiwl yn gyfrwng Cymraeg yn rhesymol.

8. Enghraifft

Modiwl 10 credyd:

Oriau o weithgaredd	Saesneg	Cymraeg
Darlithoedd + darllen	15 + 20	5* + 5
Seminarau + paratoi	10 + 20	0
Arholiad a thraethawd	25	0
Cyfanswm	90 (90%)	10 (10%)

*Mae’r modiwl yn cynnwys pum darlith cyfrwng Saesneg sy’n cyflwyno elfen o ddeunydd cyfrwng Cymraeg.

Canran cyfrwng Cymraeg y modiwl a awgrymir gan y Coleg Cymraeg Cenedlaethol: 10%

9. Mae’r Coleg yn fodlon darparu arweiniad ar fodiwlau penodol.  Dylid cysylltu â’r Swyddog Cangen i wneud cais am arweiniad.

 

Diweddarwyd Adran 2: Medi 2023