Gŵyl lwyddiannus yn dathlu ieithoedd lleiafrifol

Eluned Morgan AC, Gweinidog dros Gysylltiadau Rhyngwladol a’r Iaith Gymraeg yn Llywodraeth Cymru, a gyflwynodd araith agoriadol yr ŵyl a chadeirio un o'r sesiynau llawn.

Daeth cynrychiolwyr o amrywiaeth o sefydliadau a mudiadau rhyngwladol a chyrff llywodraethol ynghyd yn Hen Goleg Prifysgol Aberystwyth ar 28 a 29 Tachwedd i drafod pwysigrwydd ieithoedd lleiafrifol a brodorol, eu rôl yn eu cymunedau a sut i’w cynnal a chynyddu eu defnydd.

Roedd yr ŵyl ddeuddydd, Ein Llais yn y Byd, yn rhan o weithgareddau Llywodraeth Cymru i nodi Blwyddyn Ryngwladol Ieithoedd Brodorol UNESCO 2019.

Fel rhan o’r trafodaethau ystyriwyd yn fanwl lle’r Gymraeg fel iaith leiafrifol frodorol yn ein cymdeithas heddiw trwy gyfrwng nifer o weithdai a sgyrsiau.

Eluned Morgan AC, Gweinidog dros Gysylltiadau Rhyngwladol a’r Iaith Gymraeg yn Llywodraeth Cymru gyflwynodd araith agoriadol yr ŵyl a chadeirio un o'r sesiynau llawn.

Dywedodd y Gweinidog: “Mae gan y Gymraeg ran enfawr i’w chwarae ar y llwyfan byd eang, yn enwedig eleni, yn ystod Blwyddyn Ieithoedd Brodorol ​​UNESCO. Yr hyn sy'n bwysig yw ein bod ni'n gallu dangos i'r byd yr hyn rydyn ni wedi llwyddo i'w wneud yma yng Nghymru, gan ein bod ni wedi gweld newid gwirioneddol o ran agwedd pobl yma tuag at y Gymraeg.

“Mae ganddom cymaint o brofiad y gallwn ni ei rannu gyda gwledydd eraill yng nghyd-destun ieithoedd lleiafrifol. Mae gennym nod uchelgeisiol iawn, targed o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050, ond mae gennym ni strategaethau clir o ran sut rydyn ni'n mynd i gyrraedd at y nod hwnnw. Cynigiodd yr ŵyl hon, a’r trafodaethau a glywsom ynddi, gyfle i ni ystyried sut allwn rannu hanes yr iaith Gymraeg gydag eraill ar draws y byd.

“Ond mae’n debyg mai fy neges bwysicaf yw i’r rhai sy’n gallu siarad Cymraeg, ein bod yn eu hannog i’w defnyddio, ac i wneud hynny yn gyson. Gyda’n gilydd, gadewch i ni adeiladu pontydd rhwng siaradwyr Cymraeg a’r di-Gymraeg, rhwng siaradwyr Cymraeg hyderus a’r rheiny lle mae angen datblygu eu hyder a rhwng Cymru ddwyieithog a’r byd.”

Ymysg y rhai a fu’n cymryd rhan oedd yr arbenigwyr dysgu iaith Deborah McCarney a Helen Prosser, y newyddiadurwr a’r darlledwr Betsan Powys, y llenorion Alys Conran ac Eurig Salisbury a Chomisiynydd y Gymraeg, Aled Roberts.

Yn ogystal gwelwyd y prosiect ‘Mamiaith’, dan ofal Celfyddydau Rhyngwladol Cymru, yn cael ei lwyfannu am y tro cyntaf, cynllun cydweithredol sy’n dod â cherddorion at ei gilydd o Gymru, Iwerddon a’r Alban i archwilio a rhannu eu profiadau fel siaradwyr ieithoedd brodorol.

Ychwanegodd Dr Gwenllian Lansdown Davies, Prif Weithredwr Mudiad Meithrin, sy'n cyflenwi sawl prosiect a ariennir gan Lywodraeth Cymru sy'n ymwneud â throsglwyddo a defnyddio'r Gymraeg o fewn y teulu, ac a fu’n arwain sesiwn ei hun: “Mae plant yn cael mynediad at ofal plant ac addysg blynyddoedd cynnar ymhob math o gyd-destunau ledled y byd, felly rwy’n credu ei bod yn hanfodol ein bod yn herio ein hunain i edrych ar yr hyn gaiff ei gynnig mewn gwahanol gyd-destunau rhyngwladol.

“Rydym yn awyddus i edrych ar y cyd-destun iaith leiafrifol ond hefyd i edrych ar leoliadau amrywiol lle gallwn herio ein hunain i ddarparu gwell gwasanaethau i blant ledled Cymru trwy gyfrwng y Gymraeg.”

Roedd yr Athro Rhys Jones o Adran Ddaearyddiaeth a Gwyddorau Daear Prifysgol Aberystwyth yn banelydd yn sesiwn gloriannu’r ŵyl,

Dywedodd yr Athro Jones: “O ran edrych yn ôl ar y ddau ddiwrnod, rwy’n credu mai’r hyn sydd wedi bod yn arwyddocaol yw’r ffordd y mae wedi dod â chymaint o wahanol elfennau ynghyd.

“Mae wedi bod yn fuddiol inni weld sut mae Cymru, mewn nifer o sefyllfaoedd, yn gwneud yn eithaf da, yn wir yn arwain yn rhyngwladol yn aml, ac yna mae sefyllfaoedd eraill lle gall Cymru ddysgu o wledydd eraill a’u profiadau o hyrwyddo eu hieithoedd brodorol.

“Yr hyn oedd yn ddifyr hefyd oedd cael y cyfle i drafod sut mae’r iaith yn cael ei defnyddio mewn swyddogaeth ffurfiol, yng nghyd-destun cynllunio iaith er enghraifft ac yna mewn cyferbyniad, i ystyried sut y gall mentrau diwylliannol ac artistig helpu i hyrwyddo iaith.

“Yr hyn y mae’r ŵyl hon wedi llwyddo i’w wneud yw dod â’r gwahanol elfennau hynny at ei gilydd a chreu ymdeimlad o hunaniaeth gyffredin ac mae wedi bod yn hynod ddiddorol gweld y synergeddau’n datblygu rhyngddynt mewn ffordd sy’n eithaf arloesol ac yn rhoi llwyfan inni adeiladu arno i’r dyfodol."

Ynghyd â Phrifysgol Aberystwyth, y prif bartneriaid oedd Llywodraeth Cymru, Y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol, y Coleg Cymraeg Cenedlaethol a Chelfyddydau Rhyngwladol Cymru.  

Rhannu