Arloesi Gyda Meillion Yn Cefnogi Ffermio Da Byw Cynaliadwy Yng Nghymru

Mae hadau yr amrywiaethau o feillion sy’n cael eu bridio gan IBERS yn cael eu marchnata drwy gydweithio strategol rhwng IBERS a Germinal Holdings Ltd. Cynhyrchwyd 40 tunnell o hadau AberLasting yn Seland Newydd yn 2017, a 40 tunnell arall yn 2019. Mae’r galw yn cynyddu oherwydd poblogrwydd yr amrywiaeth yn Seland Newydd, ac mae hadau’n cael eu dychwelyd i’r DU i’w cynnwys mewn cymysgeddau cenhedlol. Mae treialon yn cael eu cynnal yn Japan, Ffrainc a gwledydd eraill. Rhagwelir y bydd hadau AberLasting ac amrywiaethau eraill a ddatblygwyd o’r plasm cenhedlu hwn yn cael eu gwerthu mewn llawer o wledydd Ewropeaidd.

Roedd gwerthiant hadau AberClaret yn cynrychioli oddeutu 15% o farchnad y DU yn 2017. Mae’r twf yn parhau, yn y DU ac mewn marchnadoedd tramor eraill gan gynnwys y Swistir, Seland Newydd, Awstralia a Chanada.

Yn ôl Rhestr Glaswellt a Meillion a Argymhellir ar gyfer Cymru a Lloegr, gan AberClaret oedd y cynhaeaf ail orau ar gyfer blynyddoedd cynaeafu dau a thri ymysg amrywiaethau diploid. Mae ei gynnyrch biomas uchel, hyd yn oed ym mlwyddyn pedwar, yn cynyddu ansawdd maethol y silwair a pharhad am oes llawer o wyndonnydd tymor canolig. Ar lefel y fferm, mae hyn yn gyfystyr ag arbediad o £700 ar flawd ffa soia wedi’i fewnforio. Gan dybio pris o £350 y dunnell, mae hyn yn werth hyd at £7,000,000 am 10,000 hectar. Mae cyfraddau twf o 1.3 cilo/y pen/y dydd (dogn tyfu) ac 1.5 cilo/y pen/y dydd (pesgi) mewn gwartheg cig eidion yn cael eu cyflawni, ac nid oes angen blawd olew had rêp na soia pan fydd silwair meillion coch ar gael.

Mae meillion gwyn yn sefydlogi tua 150kg o Nitrogen yr hectar y flwyddyn, gyda rhywfaint ohono’n cael ei ddefnyddio gan y glaswellt cefnogol, gan ddarparu budd economaidd ac amgylcheddol i’r ffermwr ac i ymdeithas drwy leihau’r angen i wasgaru gwrtaith Nitrogen mwynol. Mae rhaglenni bridio meillion gwyn wedi canolbwyntio ar sicrhau bod cyfran y meillion gwyn mewn glastir yn ddigon parhaus i’w chynnal ar y lefel orau o 30% mewn cymysgeddau â glaswellt. Mae angen rhwng 300 a 400kg Nitrogen yr hectar y flwyddyn yn llai o wrtaith Nitrogen o gymharu â phorfeydd glaswellt ungnwd i sicrhau’r un cynhaeaf. Mae’r gostyngiad hwn yn y defnydd o wrtaith yn lleihau allyriadau CO² tua 1 tunnell yr hectar y flwyddyn, ac yn darparu arbediad o £70 yr hectar i’r ffermwr, gan dybio cost o tua £200 y tunnell o Nitrogen. Ar ben hynny, defnyddio gwrtaith nitrogenaidd sy’n cyfrif am y rhan fwyaf o allyriadau N²O. Am bob 100kg o wrtaith Nitrogen sy’n cael ei ychwanegu i’r pridd, mae 1 cilo o Nitrogen ar gyfartaledd yn cael ei ryddhau fel N²O, sy’n cyfateb i tua 600kg o CO².

Mae meillion coch yn cynnwys lefelau uchel o’r ensym ocsidas polyffenol, sy’n cael effaith fuddiol ar ddefnydd nitrogen anifeiliaid cnoi cil. Mae hefyd yn gnwd toriad ardderchog sy’n caniatáu i ffrwythlondeb y pridd gronni, ac mae’n lleihau problemau chwyn, yn enwedig cynffonwellt du mewn cnydau grawn.

Yn ogystal â sefydlogi nitrogen, ffrwythlondeb a strwythur y pridd, mae meillion yn lleihau’r angen i ail-hadu gan eu bod yn parhau’n gynhyrchiol am 5 neu 6 mlynedd, hyd yn oed o dan straen anfiotig trwm. Maen nhw’n dal i dyfu yn ystod cyfnodau o sychder (yn wahanol i laswellt), ac yn darparu buddiannau amlycach i’r amgylchedd o ran bwyd a chynefin i bryfed peillio, a thrwy hynny’n cynnal bioamrywiaeth glaswelltiroedd.