129. EISCAT – astudio’r ïonosffer a’r Gwynt Solar
Yr Athro Eleri Pryse, Dr Rosie Johnson

Awgrymwyd system radar SCATter Anghydlynol Ewropeaidd (EISCAT) am y tro cyntaf ym 1969 a bu ffisegwyr yn Aberystwyth yn ymwneud â'r system am dros 50 mlynedd.

Roedd Syr Granville Beynon FRS (1914 – 1996), gyda’i arbenigedd o astudio’r ïonosffer gyda rocedi seinio Skylark a’r Athro Phil Williams (1939 – 2003), gyda’i arbenigedd mewn seryddiaeth radio, yn allweddol i’r DU ymuno â phrosiect EISCAT, gyda’r Athro Williams cael ei secondio fel Cyfarwyddwr Cyswllt Gwyddoniaeth EISCAT o 1980 i 1982.

Mae EISCAT yn gweithredu ar amleddau uchel iawn ac yn cael ei ddefnyddio i fesur dwysedd, tymheredd a chyflymder ïonau ac electronau yn yr ïonosffer ar uchder o 100km i 600km ac mae'n hanfodol ar gyfer deall y lledaeniad tonnau radio ar gyfer ein systemau telathrebu a GPS.

Defnyddiodd yr Athro Williams EISCAT ymhellach i astudio signalau pefriiad o signalau radio lled-serol i astudio'r Gwynt Solar, yr Aurora Borealis (Goleuadau'r Gogledd) a'r amddiffyniad a roddir gan faes magnetig y Ddaear.

Defnyddiodd yr Athro Eleri Pryse docynnau lloeren i astudio pefriiadau a dwysedd electronau.

Ar hyn o bryd mae Prifysgol Aberystwyth yn ymwneud â phrosiect EISCAT_3D: Strwythuro ar raddfa gain, pefriiad, ac electrodynameg (FINESSE).

Mae llawer o ffisegwyr eraill o Aberystwyth, e.e. Dr Andy Breen (1964 - 2011) a'r Athro Leonard Kersley, wedi cymryd rhan dros y blynyddoedd.

EISCAT

Trydar – Aber Uni Physics

P J S Williams

Sir Granville Beynon