Gwarchod a rheoli adnoddau naturiol
Cyflwyniad
Gwarchod a Rheoli Adnoddau Naturiol
Asesiad Ecosystemau’r Mileniwm (2001-2005) oedd y cyntaf o blith llawer o adolygiadau i dynnu sylw at bwysigrwydd gweithrediad ecosystemau er lles y cyhoedd. Mae glaswelltiroedd a gweundiroedd yn darparu amrywiaeth o nwyddau cyhoeddus heblaw cynhyrchu bwyd, ac mae’r gwleidyddion a’r cyhoedd yn fwyfwy ymwybodol o’r angen i atgyfnerthu a gwobrwyo cyflenwad yr adnoddau a’r gweithrediadau hyn. Mae’r rhain yn cynnwys rheoli dŵr (e.e. darparu dŵr yfed a lliniaru llifogydd), rheoli carbon (e.e. dal a storio’r carbon sydd yn y pridd), rheoli tirweddau a threftadaeth, a bioamrywiaeth. Mae ein gwaith ymchwil yn archwilio effaith defnyddio tir a newid y defnydd o’r tir ar y paramedrau hyn, trwy fesur rhyngweithio rhwng gwahanol elfennau’r system i ddarparu tystiolaeth sylfaenol gadarn ar gyfer datblygu senarios rheoli arloesol.
Ein nod yw cryfhau ein gwybodaeth am effaith rheoli systemau glaswelltiroedd ar ddarparu gwasanaethau cyfalaf naturiol ac ecosystemau perthnasol.
Dull
Dull
Rydym yn gweithio ar raddfeydd gofodol (plotiau i dirweddau) ac amser (dyddiau i ddegawdau) er mwyn deall ac ymelwa ar y berthynas rhwng pridd, planhigion ac anifeiliaid ar hyd continwwm o gnydau porthi a gwyndonnydd byr-dymor i borfeydd parhaol a phorfeydd garw a rhostiroedd lled-naturiol. Yn ystod y trigain mlynedd ddiwethaf, mae maint a chyflwr cymunedau llystyfiant brodorol, sef tros draean o diroedd amaethyddol y DU wedi dirywio oherwydd iddynt gael eu rheoli’n amhriodol. Trwy ddeall ac ymelwa ar y gwahaniaethau rhwng ymddygiad pori rhywogaethau a bridiau, rydym wedi datblygu dulliau newydd o reoli ecosystemau pori (Ffig. 2). Yn ogystal â llywio polisi’r llywodraeth a thanategu’r opsiynau o fewn cynlluniau amaeth-amgylchedd, dylanwadodd y canfyddiadau ar waith y prif gyrff cadwraeth. Mae prosiectau cyflenwol yn cynllunio ac yn profi technolegau drôn ar gyfer tracio effeithiau da byw ar draws tiroedd caeedig eang er mwyn galluogi i’r strategaethau ar gyfer trafod eu dosbarthiad gofodol gael eu datblygu a’u mireinio. Lle daeth tanbori yn hytrach na gorbori yn fwy o fygythiad i’r cynefinoedd, buom yn cydweithio â chydweithredwyr a rhanddeiliaid rhyngwladol er mwyn datblygu technolegau prosesu newydd i fanteisio ar bosibiliadau bioynni a chynnyrch bioadnewyddadwy biomas a gynhyrchir trwy reoli cadwraeth.
Mae ein gwaith gyda phorfeydd newydd yn cyfuno’r datblygiadau bridio planhigion diweddaraf [linc i’r adran ar fridio planhigion] â damcaniaethau ecolegol cyfateb a hwyluso cilfachau er mwyn gwella aml-ymarferoldeb glaswelltir yn ogystal â darparu porthiant o ansawdd uchel i dda byw. Trwy ddeall y mecanweithiau gwaelodol ar gyfer gwell effeithiolrwydd o’r defnydd o faetholion o dan wahanol systemau porthiant, rydym yn dysgu mwy am effeithiau ehangach amrywio porthiant mewn systemau glaswelltiroedd.
Prosiectau Cyfredol
Prif Brosiectau
- Developing the Circular Carbon Economy in NW Europe based on bio-waste (3CHub) (Co-I, INTERREG; €3.0M; 2019-2023; www.nweurope.eu/projects/project-search/three-c-creating-and-sustaining-charcoal-value-chains-to-promote-a-circular-carbon-economy-in-nwe-europe/)
- The Ecology Within: The impact of gut ecosystem dynamics on host fitness in the wild (grant mawr Cyngor Ymchwil yr Amgylchedd Naturiol (NERC); £3M; 2019-2023; soaysheep.biology.ed.ac.uk/ecologywithin)
- MISCOMAR+: Miscanthus for contaminated and marginal lands PLUS (FACCE; €1.2 M; 2020-2023; https://projects.au.dk/faccesurplus/research-projects-3rd-call/miscomar/)
- Sustainable livestock systems for the Andes (GCRF; £20K; 2020-2021; dolen gyswllt ag Universidad Nacional Agraria La Molina, Periw lamolina.edu.pe)
Allbynnau
Allbynnau
- Effaith ‘ragorol’ ar yr arferion gorau a fframweithiau polisi mewn perthynas â phori yn yr ucheldiroedd https://impact.ref.ac.uk/casestudies/CaseStudy.aspx?Id=42083
- Tystiolaeth ategol ar gyfer cynnwys merlod lled-wyllt yng ngeiriad Bil Amaeth 2020.
- Dynodi biomas brwyn yn ddiwastraff.
- Datblygu amrywiaeth o dechnolegau cerbydau awyr di-driw (dronau) am gost isel ar gyfer mapio tiroedd caeedig mawr a thracio porwyr
Galluoedd Ymchwil
Galluoedd Ymchwil
Mae Llwyfan Ymchwil yr Ucheldir Pwllpeiran yn ganolfan astudio ecosystemau ucheldiroedd a ffermir. Mae’r adnoddau perthnasol yn y Ganolfan yn cynnwys:
- 650 hectar o dir rhwng 250m uwchlaw lefel y môr a 590m uwchlaw lefel y môr
- Amrywiaeth o fathau o lystyfiant, o lastiroedd wedi’u hau a’u gwella i borfeydd mynydd
- Lleiniau hirdymor Brignant
- Pedair gorsaf dywydd lawn a rhwydwaith o synwyryddion microhinsawdd
- Band Eang hyd at 1 Gb yr eiliad