Prosiect blychau nythu Aberystwyth yn edrych ar effaith newid hinsawdd ar fridio adar

Dr Peter Korsten yn edrych ar un o'r blychau nythu yn Aberystwyth

Mae blychau nythu newydd wedi ymddangos o amgylch Aberystwyth fel rhan o astudiaeth newydd i ddeall sut mae newid hinsawdd yn effeithio ar y gystadleuaeth rhwng adar.

Mae hinsawdd Cymru yn cynhesu o achos effaith gweithgareddau pobl – gyda 2022 a 2023 y blynyddoedd cynhesaf ar gofnod.

Mae newid hinsawdd yn effeithio ar batrymau bridio gwahanol rywogaethau o adar: mae’r titw mawr yn dodwy wyau bythefnos yn gynt nawr nag yr oedd yn y 1960au.

Bydd yr astudiaeth newydd gan arbenigwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn gosod nifer o flychau nythu ar uchderau gwahanol yn Aberystwyth a choetiroedd yn y cyffiniau.

Mae patrymau bridio’r titw mawr, y titw tomos las a’r gwybedog brith yn cael eu heffeithio gan y tymheredd, a gallai newidiadau yn nhymheredd y gwanwyn arwain at fwy o gystadlu rhyngddyn nhw am fwyd ynghyd â dodwy llai o wyau. 

Yn ogystal, bydd yr ymchwil yn edrych ar effeithiau newid tymheredd ar eu diet. 

Dywedodd Dr Peter Korsten o Adran Gwyddorau Bywyd Prifysgol Aberystwyth:

“Mae’n gyffrous i gael dechrau ar y prosiect yma, wrth i’r adar cyntaf gyrraedd eu safleoedd nythu newydd eleni. Diben yr astudiaeth yw gwella ein dealltwriaeth o’r effaith y mae newid hinsawdd yn ei chael ar yr ymwneud rhwng gwahanol rywogaethau, yn enwedig adar y coetir. Rydyn ni’n gwybod bod gwanwyn cynhesach eisoes yn arwain at adar yn bridio yn gynt, ac rydyn ni’n gobeithio deall mwy ar sut y gallai hyn effeithio ar y gystadleuaeth rhwng rhywogaethau adar gwahanol.

“Mae rhagweld effeithiau newid hinsawdd ar amrywiaeth fiolegol yn her bwysig a brys. Mae astudiaethau o adar sy'n bridio mewn blychau nythu wedi bod yn hanfodol ar gyfer dogfennu newidiadau mewn ffenoleg bridio mewn ymateb i newid yn yr hinsawdd, ond nid yw effaith newid amgylcheddol parhaus ar ryngweithio cystadleuol rhwng rhywogaethau o fewn cymunedau ecolegol yn glir.

“Yn fwy cyffredinol, mae’n bwysig i ni fel cymdeithas ddeall sut mae newid hinsawdd yn effeithio ar fioamrywiaeth. Wrth edrych i’r dyfodol, rwy’n gobeithio bydd y prosiect cychwynnol hwn yn sail i ddatblygu adnodd ac astudiaethau mwy hir dymor ar gyfer rhagor o ymchwil yma yn Aberystwyth.”

Mae Isobel Griffith, myfyrwraig pedwaredd flwyddyn yn Adran Gwyddorau Bywyd y Brifysgol sy’n astudio cadwraeth bywyd gwyllt, yn helpu gyda’r prosiect. Dywedodd:

“Rwy’ wir wedi mwynhau gwirio’r blychau nythu eleni, yn enwedig eu gweld yn datblygu o wythnos i wythnos. Mae’n wych i gael y cyfle yma i helpu gyda’r ymchwil. Rwy’n teimlo'n gryf am fioamrywiaeth ac mae dysgu mwy am sut mae adar yn cael eu heffeithio gan newid hinsawdd yn hynod ddiddorol.”

Ychwanegodd Rose Markham-Gill, myfyrwraig yn ei hail flwyddyn, sydd hefyd yn gwirio’r blychau nythu fel rhan o’r prosiect:

“Rwy’ wedi bod wrth fy modd yn bod yn rhan o wirio blychau nythu eleni ac yn edrych ymlaen at gasglu mwy o ddata dros y blynyddoedd nesaf ar gyfer fy nhraethawd hir ac ar gyfer ymchwil pellach Peter. Mae’n beth mor wych cael mynediad i’r blychau nythu a gwylio’r gwanwyn yn datblygu. Mae pob wythnos wedi bod yn gyffrous ac wedi fy ngalluogi i werthfawrogi byd natur mewn ffordd na allwn i erioed ei chael o’r blaen.”

Mae’r ymchwil yn cael ei gefnogi gan gyllid oddi wrth Hyb Dyfodol Gwledig Prifysgol Aberystwyth.

Rhannu