Cofleidio agosatrwydd i frwydro yn erbyn unigrwydd y Gaeaf hwn

Mae unigrwydd yn brofiad cyffredinol a goddrychol a all fod yn arbennig o heriol yn ystod misoedd y gaeaf. Er bod yr adeg hon o'r flwyddyn yn aml yn gysylltiedig â dathlu a dod at ein gilydd, mae llawer o bobl yn teimlo'n ynysig ac ar eu pennau eu hunain.

Yn ôl Arolwg Cenedlaethol Cymru, dywedodd 13% o bobl eu bod yn teimlo'n unig yn 2022-23 gyda'r rhai sy'n dioddef amddifadedd, iechyd gwael a'r rhai â chyflyrau iechyd meddwl wedi’u heffeithio fwyaf. Mae grwpiau lleiafrifoedd ethnig, ffoaduriaid, aelwydydd incwm isel, y rhai sy'n byw ar eu pen eu hunain neu ag anableddau yn fwy tueddol o ddioddef unigrwydd. Rydym yn gwybod bod gan bobl sy'n byw ar eu pen eu hunain risgiau uwch o glefyd y galon a strôc, gordewdra, ysmygu a dirywiad gwybyddol.

Mae fy ymchwil yn edrych ar brofiadau o unigrwydd o fewn poblogaethau gwledig yng Nghymru a rôl cymuned wrth fynd i'r afael ag anghydraddoldebau cymdeithasol. Mae'r ymchwil hwn, a ariennir gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru, yn canolbwyntio ar ddeall yr heriau unigryw sy'n wynebu cymunedau amrywiol sy'n byw mewn ardaloedd gwledig gan ganolbwyntio ar unigolion sydd â galwedigaethau amaethyddol neu nodi eu bod yn perthyn i gymunedau amaethyddol. Nod yr astudiaeth yw nodi strategaethau i fynd i'r afael ag unigrwydd yng nghymunedau amaethyddol ardaloedd gwledig Cymru.

Mae unigrwydd yn brofiad amlochrog a goddrychol a all effeithio ar unrhyw un, waeth beth fo'u hoedran neu gefndir. Yn ystod misoedd y gaeaf, gall rhai ffactorau gyfrannu at deimladau cryfach o unigrwydd. I rai, gall peidio â gallu treulio amser gydag anwyliaid, boed hynny oherwydd ffactorau personol neu gymdeithasol, ddwysáu'r ymdeimlad o unigedd. Gall disgwyliadau cymdeithas a phortreadau cyfryngau o ddathliadau perffaith greu safonau afrealistig hefyd, gan wneud i'r rhai nad ydynt yn cwrdd â nhw deimlo hyd yn oed yn fwy datgysylltiedig.

Gall unigrwydd gael effaith ddwys ar ein lles meddyliol, emosiynol a chorfforol. Yn aml mae'n arwain at dristwch, pryder, a hunan-barch isel. Mae ymchwil wedi dangos bod unigrwydd cronig yn gysylltiedig â risg gynyddol o ddatblygu problemau iechyd meddwl fel iselder. Gall hefyd niweidio ein hiechyd corfforol, gan arwain at gyflyrau fel pwysedd gwaed uchel a gweithrediad system imiwnedd wan. Fel rhan o'u hymgyrch aeaf yn 2023, nododd Age Cymru bod 112,200 o bobl hŷn yng Nghymru wedi nodi diwrnod Nadolig fel diwrnod anoddaf y flwyddyn gyda bron i 98,000 yn teimlo'n fwy ynysig ar y diwrnod hwn nag unrhyw un arall.

Er y gall goresgyn unigrwydd yn ystod cyfnod yr ŵyl ymddangos yn frawychus, mae camau ymarferol a allai helpu i leihau unigrwydd y gaeaf hwn:

1. Estyn allan at anwyliaid: Cymerwch y fenter i estyn allan at aelodau'r teulu, ffrindiau neu gymdogion a allai hefyd fod yn teimlo'n unig. Gall galwad ffôn syml, neges destun, neu nodyn wedi'i ysgrifennu â llaw fynd yn bell wrth ddisgleirio diwrnod rhywun a sefydlu cysylltiad.
   
   
2. Cofleidio Cyfarfodydd Rhithwir: Yn yr oes ddigidol heddiw, mae technoleg yn cynnig cyfle i ni gysylltu ag eraill, hyd yn oed pan fydd pellter corfforol yn ein gwahanu. Gallwch gynllunio cyfarfodydd rhithiol lle gallwch rannu straeon, chwerthin a defnyddio llwyfannau fideogynadledda neu gyfryngau cymdeithasol i greu teimlad o undod.
   
   
3. Cyflawni Gweithredoedd Caredig: Mae tymor yr ŵyl yn cynnig nifer o gyfleoedd i ledaenu caredigrwydd a chael effaith gadarnhaol ar fywydau pobl eraill. Os gallwch chi, gallwch wirfoddoli mewn elusen leol, cymryd rhan mewn digwyddiadau cymunedol, neu gyfrannu eitemau i'ch banc bwyd lleol. Os ydych chi'n meddwl y gallai rhywun fod ar ei ben ei hun y gaeaf hwn, gall estyn allan atynt fod yn ffordd gefnogol o wneud gwahaniaeth. Mae'r gweithredoedd caredig hyn nid yn unig yn helpu'r rhai mewn angen ond hefyd yn darparu ymdeimlad o bwrpas a chyflawniad.
   
   
4. Chwilio am gymorth ac ymuno â chymunedau: Os ydych chi'n teimlo'n arbennig o unig, peidiwch ag oedi cyn gofyn am gymorth. Cysylltwch â ffrind neu aelod o'r teulu a rhannwch eich teimladau. Ystyriwch ymuno â chymunedau cymorth ar-lein neu grwpiau diddordeb lleol lle gallwch gysylltu ag unigolion sy'n rhannu eich hobïau neu ddiddordebau.
   
   
5. Ymarfer Hunanofal: Mae gofalu am eich lles eich hun yn hanfodol wrth frwydro yn erbyn unigrwydd. Cymrwch ran mewn gweithgareddau sy'n dod â llawenydd i chi ac yn eich helpu i ymlacio. Gall hyn gynnwys darllen llyfr, mynd am dro ym myd natur, ymarfer ymwybyddiaeth ofalgar neu fyfyrdod, neu ddilyn hobi. Gall buddsoddi amser mewn hunanofal roi hwb i'ch hwyliau a'ch lles cyffredinol.

Mae unigrwydd yn ystod tymor y gaeaf yn her gyffredin, ond gall cofleidio cysylltiad ac atebion ymarferol helpu i leihau teimladau o unigrwydd. Er bod llawer o strategaethau a allai helpu i leihau unigrwydd, mae'n bwysig cydnabod y gall fod yn anodd i rai gymryd rhan mewn gweithgaredd neu estyn allan am gymorth. Felly, mae'n bwysig bod cymunedau'n gallu adnabod unigrwydd a'r heriau y gall eu cymdogion, perthnasau a ffrindiau eu hwynebu. Os ydych yn gallu cynnig cymorth neu gyfeirio at gefnogaeth, gallai helpu rhywun i deimlo'n llai unig y Nadolig hwn. Gadewch i ni ledaenu caredigrwydd, tosturi ac empathi yn ystod yr ŵyl hon a thu hwnt.

Mae Stephanie Jones yn fyfyriwr PhD seicoleg ym Mhrifysgol Aberystwyth

Os ydych chi neu rywun rydych chi'n ei adnabod yn cael trafferth gydag unigrwydd y Nadolig hwn, mae'n bwysig cofio bod cefnogaeth ar gael:

Mae Age Cymru yn cynnig cymorth a chyngor drwy Gyngor Age Cymru. Os hoffech siarad â rhywun yn uniongyrchol, yn Gymraeg neu Saesneg, ffoniwch ni ar 0300 303 44 98 ar gyfradd leol (ar agor rhwng 9:00am a 4:00pm, dydd Llun - dydd Gwener). Gallwch hefyd anfon e-bost at: advice@agecymru.org.uk

Mae Mind UK yn cynnig amrywiaeth o gymorth i bobl a allai fod angen cyngor neu gymorth gyda'u hiechyd meddwl y gaeaf hwn. Gallwch gysylltu â nhw dros y ffôn ar 0300 123 3393 neu anfon e-bost at info@mind.org.uk

Os hoffech chi neu rywun rydych chi'n ei adnabod gael cymorth ar unwaith, gallwch gysylltu â'r Samariaid ar unrhyw adeg drwy ffonio 116123.

Os hoffech chi neu rywun rydych chi'n ei adnabod gael help gyda chostau byw, mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi gwybodaeth a chyngor ar eu gwefan: Cael help gyda chostau byw | LLYW.CYMRU

Rhannu