Datganiad Llythrennedd Gwybodaeth a Digidol i Brifysgol Aberystwyth

Nod: Cyflawni arlwy cyson a theg o gyfleoedd dysgu Llythrennedd Gwybodaeth i holl fyfyrwyr PA ar gyrsiau a addysgir a chyflawni graddedigion llythrennog o ran gwybodaeth.

Cyd-destun: Mae gweithgaredd cydweithredol gwerthfawr eisoes ar waith yn llwyddiannus rhwng staff addysgu a llyfrgellwyr pwnc ar draws llawer o’r Brifysgol. Mae angen i ni adeiladu ar yr ymarfer da presennol hwn i fodloni holl anghenion llythrennedd y myfyrwyr a addysgir.

Pam

I fyfyrwyr

• Dangoswyd bod sgiliau llythrennedd yn gwella gradd academaidd y myfyriwr unigol[i]
• Gall sgiliau llythrennedd gwybodaeth wella boddhad y myfyriwr gydag adnoddau llyfrgell
• Dangoswyd bod sgiliau llythrennedd yn cyfrannu at ddatblygu sgiliau trosglwyddadwy a gaiff eu hystyried yn werthfawr gan gyflogwyr[ii]
• Gall sgiliau llythrennedd baratoi myfyrwyr ar gyfer ymgymryd â graddau uwch ac ymchwil[iii]
• Datblygu sgiliau bywyd: mae’r ffrydiau academaidd o lythrennedd gwybodaeth yn rhan o set sgiliau fwy o faint e.e. rheoli eich ôl troed digidol, osgoi twyll ar-lein, adnabod newyddion ffug a defnyddio’r rhyngrwyd yn effeithiol i arbed amser ac arian.
• Gall cynyddu hyder i ddefnyddio adnoddau llyfrgell gynorthwyo gyda chadw myfyrwyr[iv]

I staff addysgu

• Cyfrannu at lefelau cadw gwell drwy helpu myfyrwyr newydd i bontio at addysg uwch drwy ddarparu’r sgiliau sydd eu hangen arnynt i ddefnyddio adnoddau gwybodaeth PA
• Elwa o allu manteisio ar gronfa gwybodaeth leol o lyfrgellwyr pwnc i gynghori ac ymdrin ag ymholiadau ar ganfod gwybodaeth
• Gall sesiynau ar lên-ladrad leihau’r nifer o achosion o ymarfer academaidd annerbyniol sydd i’w hymchwilio a’u trin.
• Bodloni meini prawf dilysu cyrff proffesiynol e.e. Cymdeithas y Gyfraith / Rheoleiddio Cyfreithwyr
• Bodloni Meincnodau Pwnc Gradd Anrhydedd yr ASA[v]
• Helpu i fodloni blaenoriaethau’r TEF e.e. Llythrennedd gwybodaeth yw un o amrywiaeth o ‘sgiliau meddal’ a gydnabyddir yn y TEF fel rhan o addysgu da[vi]
• Gwell ystadegau dangosyddion perfformiad allweddol, gan gynnwys dosbarth y radd, a all helpu gyda recriwtio

I’r llyfrgell

• Sicrhau bod adnoddau’r llyfrgell yn cael eu defnyddio’n effeithiol ac yn effeithlon
• Cynyddu defnydd o adnoddau llyfrgell, yn enwedig adnoddau electronig, a thrwy hynny wella gwerth am arian
• Manteisio ar arbenigedd llyfrgellwyr pwnc sydd â gwybodaeth fanwl am adnoddau gwybodaeth eu maes a sut i chwilio amdanynt yn effeithiol
• Gwella effaith y llyfrgell ym mhrofiad y myfyriwr

Sut

Llyfrgellwyr pwnc

• Trwy ymgynghori ag adrannau academaidd yn flynyddol i ddysgu am y ddarpariaeth llythrennedd gwybodaeth sy’n bodoli eisoes mewn adran, nodi unrhyw fylchau y gallai llyfrgellydd pwnc eu cau’n llwyddiannus, a llunio cynllun gweithredu i fynd i’r afael â’r bylchau hynny ac unrhyw gwestiynau o ran adnoddau ar gyfer y sesiwn sydd ar ddod.
• Trwy gynnig o leiaf un gweithgaredd dysgu llythrennedd gwybodaeth ar gyfer yr holl fyfyrwyr israddedig ym mhob blwyddyn ar eu cwrs ac ar gyfer yr holl fyfyrwyr uwchraddedig a addysgir yn ystod blwyddyn gyntaf eu cwrs.
• Trwy wneud cyflwyniad croeso i’r Gwasanaethau Gwybodaeth i fyfyrwyr israddedig newydd ym mhob adran academaidd ar ddechrau’r cwrs
• (lle bydd y llyfrgellydd pwnc yn addysgu llythrennedd gwybodaeth) Trwy baratoi a chyflwyno’r sesiwn addysgu a chofnodi ac uwchlwytho i Panopto fel y bo’n briodol, ac uwchlwytho unrhyw ddeunyddiau dosbarth eraill gan gynnwys fideo wedi’i baratoi o flaen llaw i Blackboard.
• Trwy atgoffa adrannau academaidd eu bod yn hapus i ddarparu cyflwyniadau gloywi, gweithdai neu gyfarfodydd un i un ar lythrennedd gwybodaeth i staff ar eu cais.
• Trwy barhau i ddarparu cymorth un i un ar gais, yn ogystal ag adnoddau hunangymorth a hyfforddiant dewisol.
• Trwy fod yn barod i gyfrannu at ddatblygu modiwlau sgiliau academaidd mewn adrannau / athrofeydd

Diffiniad o Lythrennedd Gwybodaeth

Mae model Saith Piler Llythrennedd Gwybodaeth  y Gymdeithas Llyfrgellwyr Coleg, Cenedlaethol a Phrifysgol (SCONUL) yn diffinio llythrennedd gwybodaeth fel y gallu i gasglu, defnyddio, rheoli, syntheseiddio a chreu gwybodaeth a data mewn modd moesegol[vii]. Mae’r model yn offeryn defnyddiol gan ei fod yn egluro’r amrywiaeth o sgiliau sydd eu hangen ar gyfer llythrennedd gwybodaeth.

 

Atodiad: astudiaethau achos partneriaid addysgu Llythrennedd Gwybodaeth

Seicoleg

Modiwl: PS31520 Adolygu Beirniadol

Cysylltodd James Greville â fi ynghylch cyd-addysgu’r modiwl Adolygu Beirniadol. Roedd e’n meddwl y byddai fy ngwybodaeth am strategaethau chwilio a rheoli gwybodaeth yn cyfrannu at ran hanfodol o’r modiwl. Bûm yn rhan o’r gwaith o’r dechrau yn y cyfnod cynllunio, lle buom ni’n trafod cynnwys y cwrs, ei strwythur a threfniadau ymarferol. Cytunais i ymgymryd â strategaethau chwilio, chwilio cronfeydd data a Primo, EndNote ac ymdrin â chanlyniadau chwilio.

Roedd y sesiwn gyntaf yn drosolwg o’r modiwl gan James. Roedd hyn yn cynnwys mewnbwn gennyf i ar gronfeydd data perthnasol i’w chwilio. Yna es i ymlaen i ddarparu hyfforddiant ar EndNote a defnyddio’r meddalwedd ar gyfer meini prawf dethol ar sail eu protocolau ymchwil.

Cyn yr ail ddarlith, cwrddais â Zhimin He i drafod strategaethau chwilio, defnyddio cronfeydd data a chadw cofnodion. Rhoddais sleidiau fy nghyflwyniad iddi gan nad oeddwn i ar gael ar ddyddiad y sesiwn. Roedd hwn yn gyfarfod defnyddiol gan fod Zhimin yn eithaf newydd yn yr Adran felly roedd modd i ni drafod yr adnoddau sydd ar gael yn PA yn fwy manwl.

Nesaf cwrddais â myfyrwyr mewn sesiynau un i un. Edrychon ni ar strategaethau chwilio, dod o hyd i adnoddau priodol a defnyddio EndNote. Roedd cyfarfod â myfyrwyr yn unigol yn ffordd wirioneddol ddefnyddiol o ddatblygu eu strategaethau chwilio penodol ac ymateb i gwestiynau penodol roedden nhw’n eu hwynebu gyda’u hymchwil.

Roedd y sesiwn olaf yn cynnwys y tri aelod o staff ac roeddwn i ar gael i ateb ymholiadau myfyrwyr yn y sesiwn honno.

Cefais adborth cadarnhaol gan James ar ôl cwblhau’r modiwl. Roedd sylwadau HGM yn gadarnhaol iawn ac mae James yn gobeithio rhedeg y modiwl mewn modd tebyg y flwyddyn nesaf.

Sarah Gwenlan: Llyfrgellydd Ymgysylltu Academaidd