DSEAR

"Sylwedd Peryglus":

1. Sylwedd neu baratoad sy’n cyfateb i’r meini prawf yn y canllawiau dosbarthu a labelu cymeradwy fel sylwedd neu baratoad sy’n ffrwydrol, yn ocsideiddiol, yn eithriadol fflamadwy, yn hynod fflamadwy neu fflamadwy, os yw’r sylwedd neu’r paratoad hwnnw wedi’i ddosbarthu ai peidio o dan Reoliadau CHIP/CLP;
2. Sylwedd neu baratoad sydd, oherwydd ei briodweddau ffisegol-cemegol neu gemegol, y ffordd y caiff ei ddefnyddio, neu ei bresenoldeb yn y gweithle, yn creu risg, ond nad yw’n sylwedd neu’n baratoad yn ôl is-baragraff (1) uchod;
3. Neu lwch o unrhyw fath, boed ar ffurf gronynnau solet neu ddeunyddiau ffeibrog neu fel arall, a all gyfuno ag aer neu atmosffer ffrwydrol a ffurfio cymysgedd ffrwydrol, ond nad yw’n sylwedd neu’n baratoad yn ôl is-baragraffau (a) neu (b) uchod.

Mae’n cynnwys unrhyw sylwedd neu baratoad a allai, oherwydd ei briodweddau neu’r ffordd y’i defnyddir, achosi niwed i bobl oherwydd tanau a ffrwydradau. Mae sylweddau peryglus yn cynnwys sylweddau all ryddhau ynni tebyg i dân a ffrwydradau megis adweithiau ecsothermig. Mae’r enghreifftiau yn cynnwys: petrol; nwy petrolewn hylifiedig (LPG); paentiau; farneisiau; toddyddion; a llwch a allai, o’i gymysgu ag aer, achosi atmosffer ffrwydrol (e.e. llwch oherwydd melino a sandio).

"Atmosffer Ffrwydrol"

Mae’n golygu cymysgedd, dan amodau atmosfferig, o aer ac un neu ragor o sylweddau peryglus ar ffurf nwyon, anweddau, tarthau, neu lwch sydd, ar ôl tanio, yn peri i ymlosgiad ledaenu i’r holl gymysgedd sydd heb ei losgi.

Mae’r dogfennau canlynol sy’n trafod DSEAR ar gael yn y Llyfrgell Ddogfennau:

• F008 DSEAR Risk Assessment

I gael rhagor o wybodaeth ynglŷn â’r dogfennau hyn, cysylltwch â’r Tîm Iechyd, Diogelwch a’r Amgylchedd - hasstaff@aber.ac.uk neu ar estyniad 2073.

Rhaid i adrannau:

• ganfod pa sylweddau peryglus sydd yn eu gweithle a beth yw’r perygl o dân a ffrwydradau;
• rhoi mesurau rheoli ar waith naill ai i ddileu’r risgiau neu, lle nad yw hynny’n bosibl, eu rheoli;
• rhoi mesurau rheoli ar waith i leihau effeithiau unrhyw ddigwyddiadau sy’n cynnwys sylweddau peryglus;
• paratoi cynlluniau a gweithdrefnau i ymdrin â damweiniau, digwyddiadau ac argyfyngau sy’n cynnwys sylweddau peryglus;
• sicrhau bod gan staff (a myfyrwyr lle bo’n briodol) yr wybodaeth gywir a’u bod wedi’u  hyfforddi i reoli neu ymdrin â risgiau oherwydd sylweddau peryglus;
• adnabod a dosbarthu ardaloedd yn y gweithle lle gall atmosffer ffrwydrol gael ei greu ac osgoi ffynonellau tanio (trwy offer sydd heb ei ddiogelu, er enghraifft) yn yr ardaloedd hyn.

Rhaid i bob cam gweithredu, yn cynnwys asesiadau risg DSEAR, gydymffurfio â DSEAR Approved Code of Practice and Guidance (ACOP 2nd Edition 2013).

Mae’r enghreifftiau o weithgareddau sy’n berthnasol i DSEAR yn cynnwys:

• storio petrol yn danwydd i geir, cychod neu beiriannau gardd;
• defnyddio nwyon fflamadwy, megis asetylen, ar gyfer weldio;
• trafod a storio llwch gwastraff mewn nifer o ddiwydiannau gweithgynhyrchu;
• trafod a storio gwastraff fflamadwy, megis olewon tanwydd;
• weldio neu ‘waith poeth’ arall ar danceri a drymiau sydd wedi cynnwys deunydd fflamadwy;
• gwaith a allai ryddhau sylweddau fflamadwy sy’n digwydd yn naturiol, megis methan mewn pylloedd glo neu safleoedd tirlenwi;
• defnyddio toddyddion fflamadwy mewn labordai;
• storio ac arddangos nwyddau fflamadwy, megis paent, mewn siopau;
• llenwi, storio a thrafod erosolau â thanwyddau fflamadwy megis LPG;
• cludo sylweddau fflamadwy mewn cynhwyswyr o amgylch gweithle;
• cyflenwadau, megis petrol a swmpbowdrau, sy’n cyrraedd mewn tanceri ffordd;
• gweithgynhyrchu, prosesu a chadw cemegion mewn warws;
• y diwydiant petrocemegol, ar y tir ac ar y môr;
• trafod, storio a defnyddio nwyon dan bwysau;
• trafod, storio a defnyddio sylweddau sy’n cyrydu metalau.

Os na ellir dileu’r risg, mae DSEAR yn mynnu bod mesurau rheolau yn cael eu rhoi ar waith, gan ddilyn y drefn flaenoriaethu isod:

• torri nifer y sylweddau peryglus i leiafswm;
• osgoi neu leihau rhyddhau sylweddau peryglus;
• rheoli rhyddhau sylweddau peryglus yn y tarddiad;
• atal ffurfio atmosffer peryglus;
• casglu, rheoli a dileu unrhyw beth sy’n cael ei ryddhau i fan diogel (er enghraifft, drwy awyru);
• osgoi ffynonellau tanio;
• osgoi sefyllfaoedd niweidiol (er enghraifft, mynd dros ben terfynau gosodiadau rheoli neu dymheredd) a allai arwain at berygl;
• cadw sylweddau anghymarus ar wahân.

• DSEAR Approved Code of Practice and Guidance (ACOP 2nd Edition 2013)
• HSE Controlling Fire and Explosion Risks in the Workplace
• The Dangerous Substances and Explosive Atmospheres Regulations 2002 (Health and Safety Executive)