Module Information

Mae’r modiwl yma yn dechrau wrth ddarparu cyd-destun a chyflwyniad i’r pweru o ecosystemau gan roi sylw penodol i systemau yn seiliedig ar olau’r haul a phlanhigion gwyrdd a’r rheini yn seiliedig ar ddeunydd organig marw. Byddwn yn ystyried sut mae pobol wedi newid y rhain yn ystod yr anthroposen a sut y mae hyn wedi cael effaith ar ein hinsawdd.
Yr ecosystem yw’r uned astudio sylfaenol ar gyfer ecoleg a dyma yw’r lefel orau i astudio nifer o berthnasau pwysig rhwng organebau, boed yn blanhigion neu anifeiliaid. Yn gyntaf mae ymdriniaeth gyfannol yn cael ei defnyddio wrth ddadansoddi ecosystem syml yn y twndra Arctig a fydd yn dangos sut mae ein dealltwriaeth o’r system wedi esblygu ac i ddisgrifio’r perthnasau sylfaenol sydd yn bodoli rhwng y gwahanol gydrannau. Er hynny, mae’n orfodol i osod y cysyniad o’r ecosystem mewn hierarchaeth sydd yn ystyried trefniant ecolegol o lefel yr unigolyn i’r biosffer.

Mae amrediad o ffactorau anfiotig yn cael eu hadolygu a’u hystyried mewn perthynas â ffactorau biotig gan gynnwys llysysydda, ysglyfaethu a chystadleuaeth. Ysglyfaethu yw un o’r ffactorau sydd yn cyfyngu niferoedd mewn poblogaethau rhag datblygu tyfiant esbonyddol. Yn ogystal â hyn, mae gan gystadleuaeth am adnoddau effaith yr un mor bwysig. Yn ychwanegol i hyn mae astudio defnydd adnoddau gan rywogaethau yn ein helpu i ddeall eu safle o fewn systemau ecolegol, sydd yn gyffredinol yn cael eu diffinio fel y gilfach. Er hynny, fe fydd rhywogaethau fel arfer yn arddangos addasiadau penodol i sefyllfaoedd penodol o fewn eu gwasgariad. Fe fydd esiamplau o amrywiaethau ecotypig o’r fath yn cael eu trafod.

Er hynny, gellir deall rhai agweddau o ecoleg rhywogaethau unigol o blanhigion ac anifeiliaid yn well drwy astudio eu awtoecoleg. Bydd rhywogaethau o blanhigion ac anifeiliaid yn cael eu defnyddio i arddangos y cysyniad o awtoecoleg. Mae’r rhain yn cael eu hintegreiddio ar hyd y gyfres o bynciau a fydd yn diwedd gyda’r angen i werthfawrogi a chadw bioamrywiaeth fel adnodd i genedlaethau’r dyfodol.
Fe fydd y gweithgareddau ymarferol yn datblygu sgiliau adnabod coed ac adar y bydd y myfyrwyr yn eu defnyddio i greu portffolio bychan yn nodi newidiadau mewn ffenoleg fflora a ffawna o’r gaeaf i’r gwanwyn. Fe fydd hyn yn cynnwys gwybodaeth fiolegol amserol am blanhigion ac anifeiliaid y tywydd a’r amgylchedd.