Newyddion Ymchwil
Athro Aberystwyth yn ennill cymrodoriaeth o fri
Mae Athro ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi derbyn cymrodoriaeth o fri gan Academi’r Gwyddorau Cymdeithasol.
Darllen erthyglChwilio’n dwysau am ffynhonnell Côr y Cewri wrth i Orkney gael ei ddiystyru
Mae ymdrechion gwyddonwyr i ddod o hyd i ffynhonnell Maen yr Allor Côr y Cewri wedi dwysau wedi i bapur newydd ddod i’r casgliad nad yw’n dod o Orkney.
Darllen erthyglAberystwyth yn cynnal cynhadledd flynyddol i ddatblygwyr Apple yn y DG
Mae arbenigwyr meddalwedd o bob rhan o'r byd yn ymgynnull ym Mhrifysgol Aberystwyth yr wythnos hon (2-5 Medi) i glywed am y datblygiadau diweddaraf ym maes datblygu iOS.
Darllen erthyglDileu TB yn rhanbarthol yn destun trafod yn Aberystwyth
Bydd arbenigwyr TB yn ymgynnull yn Aberystwyth y mis hwn i drafod sut y gall cydweithio lleol, rhanbarthol a chenedlaethol helpu i reoli lledaeniad TB mewn gwartheg.
Darllen erthyglAmrywiaeth planhigion ar diroedd sych y byd yn synnu gwyddonwyr
Gwelwyd cynnydd yn amrywiaeth y planhigion mewn ardaloedd sychach o'r byd wrth iddynt addasu i amodau mwy cras, yn ôl astudiaeth newydd sydd wedi synnu gwyddonwyr.
Darllen erthyglDaeth Maen Allor Côr y Cewri o’r Alban, nid Cymru
Daeth y “garreg las” fwyaf sydd yng nghanol Côr y Cewri o ogledd yr Alban, nid Cymru, yn ôl ymchwil newydd.
Darllen erthyglYmchwil newydd ar sut mae iaith yn helpu i integreiddio newydd-ddyfodiaid
Mewn cyfnod o fudo cynyddol, beth yw'r dulliau’r gorau o integreiddio newydd-ddyfodiaid i iaith y wlad sy’n eu croesawu? Dyna’r cwestiwn a gaiff sylw astudiaeth arloesol a ariennir drwy grant ymchwil uchel ei fri gan Ymddiriedolaeth Leverhulme.
Darllen erthyglRadar newydd i gymryd y mesuriadau 3D cyntaf o Oleuadau’r Gogledd
Bydd radar newydd sy’n cael ei adeiladu yn Sgandinafia yn cael ei defnyddio gan ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth i gymryd mesuriadau tri dimensiwn cyntaf o Oleuadau’r Gogledd.
Darllen erthyglPili-palod yn ffafrio golau uwchfioled – astudiaeth newydd
Mae’n well gan bili-palod olau ag ynddo uwchfioled, yn ôl astudiaeth newydd gan wyddonwyr Prifysgol Aberystwyth a allai wella sut mae pryfed yn cael eu cadw dan do.
Darllen erthyglYmchwilwyr tywydd eisteddfodol yn gofyn am atgofion y cyhoedd
Os ydych yn cofio tywydd crasboeth Eisteddfod Genedlaethol Aberteifi yn 1976, y neu'r gwyntoedd cryfion yn Nhŷ Ddewi yn 2002 neu'r glaw ym Môn saith mlynedd yn ôl mae ymchwilwyr eisiau eich atgofion
Darllen erthyglCricsyn yn eich browni? Profi blas bwyd o bryfed
Mae gwyddonwyr o Gymru yn profi sut mae pobl yn ymateb i fwyta bwydydd ⠰hryfed ynddyn nhw fel rhan o ymchwil i brotein gwyrddach.
Darllen erthyglGwawr newydd ar gyfer rhybuddion storm ofod i helpu i warchod technoleg y Ddaear
Cyn hir, gellid rhagweld stormydd gofod yn fwy cywir nag erioed o'r blaen diolch i naid enfawr ymlaen yn ein dealltwriaeth o’r union adeg y gallai ffrwydrad solar nerthol daro'r Ddaear.
Darllen erthyglYmchwil Prifysgol Aberystwyth yn defnyddio Deallusrwydd Artiffisial i wella’r gefnogaeth i oroeswyr caethwasiaeth fodern
Diolch i brosiect ymchwil arloesol dan arweiniad Athro yn y Gyfraith yn Aberystwyth mae gwell dealltwriaeth ynglŷn ag anghenion goroeswyr masnachu pobl a chaethwasiaeth fodern gan y sefydliadau a’r llunwyr polisi sy'n eu cynorthwyo.
Darllen erthyglProsiect Prifysgol Aberystwyth i astudio’r gweithredu ar yr hinsawdd yn yr Amazon
Mae academydd o Aberystwyth yn arwain tîm rhyngwladol i edrych ar y rhan sydd gan sefyllfa Coedwig Law yr Amazon ym maes gwleidyddiaeth yr hinsawdd a lle hynny mewn astudiaethau academaidd ynglŷn â chysylltiadau rhyngwladol.
Darllen erthyglSamplu aer byd-eang mwyaf erioed yn mapio lledaeniad ffyngau
Mae ymchwil newydd wedi canfod bod madarch a ffyngau eraill yn lledaenu eu sborau mewn ffordd llai eang nag a dybiwyd gynt, ac yn fwy tebyg i sut mae anifeiliaid a rhywogaethau planhigion yn mudo.
Darllen erthyglDadmer rhewlifoedd Alaska yn gynt nag a dybiwyd
Mae dadmer rhewlifoedd mewn maes iâ mawr yn Alaska wedi cyflymu a gallai gyrraedd pwynt di-droi'n-ôl yn gynt nag a dybiwyd yn flaenorol, yn ôl ymchwil newydd.
Darllen erthyglMorloi yn datgelu oedran dŵr yr Antarctig am y tro cyntaf
Mae oedran dŵr yr Antarctig wrthi’n cael ei ddatgelu gan forloi am y tro cyntaf.
Darllen erthyglProsiect ymchwil i drais a cham-drin domestig yn rhyddhau adnodd newydd yn Iaith Arwyddion Prydain
Mae Prosiect Dewis Choice yn nodi Diwrnod Byd-eang Ymwybyddiaeth am Gam-drin Pobl Hŷn (15 Mehefin) trwy ryddhau fersiwn yn Iaith Arwyddion Prydain o'i animeiddiad trawiadol sy'n tynnu sylw at yr heriau unigryw y mae oedolion hŷn yn eu hwynebu lle y mae camdriniaeth yn digwydd ar yr aelwyd.
Darllen erthyglA yw cellweiriau ymosodol yn broblem i gyplau hyn? Dechrau ymchwil newydd
O jociau ‘cnoc cnoc’ i gellweirio am y fam-yng-nghyfraith, mae ymchwilwyr yn ystyried sut y gall digrifwch effeithio ar berthnasau cyplau hŷn.
Darllen erthyglMae llygredd gwrthfiotig yn gwneud malwod yn anghofus trwy newid microbiom eu perfedd.
Mae gwrthfiotigau'n rhwystro malwod rhag ffurfio atgofion newydd trwy darfu ar ficrobiom eu perfedd - y gymuned o facteria llesol a geir yn eu perfedd.
Darllen erthyglInterniaethau ymchwil rhyngwladol mawreddog i fyfyrwyr o Aberystwyth
Mae dau fyfyriwr israddedig o Brifysgol Aberystwyth yn mynd i fod yn treulio'r haf yn gweithio yng Nghanada ar ôl derbyn interniaethau ymchwil mawreddog.
Darllen erthyglYmchwil cnydau biomas â nod i roi hwb i’r economi wledig
Mae ymchwilwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn edrych ar allu cnydau, megis helyg a gwern, fel ffynhonnell incwm amgen i ragor o ffermwyr.
Darllen erthyglGrawn sy’n gwrthsefyll sychder yn ‘hanfodol’ wrth i’r boblogaeth gynyddu - cymrawd ymchwil newydd
Mae ymchwil byd-enwog planhigion Prifysgol Aberystwyth wedi derbyn hwb gyda chymrodoriaeth ymchwil sy’n cael ei hariannu gan yr Undeb Ewropeaidd.
Darllen erthyglY Frenhines yn rhoi gwobr i Brifysgol Aberystwyth am ymchwil parasitoleg
Mae’r Frenhines Camilla wedi cyflwyno gwobr o fri i Brifysgol Aberystwyth am ei gwaith parasitoleg arloesol mewn seremoni ym Mhalas Buckingham heddiw (dydd Iau, 22 Chwefror).
Darllen erthyglYdy te gwyrdd yn gallu atal clefydau mewn pobl hŷn? Prosiect ymchwil
Mae gwyddonwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth yn profi sut y gall maetholion mewn te gwyrdd effeithio ar afiechydon sy’n gysylltiedig â heneiddio drwy fonitro gweithgaredd ymennydd pobl.
Darllen erthyglDatgloi potensial meillion i leihau defnydd gwrtaith ffermydd - nod ymchwil
Mae gwyddonwyr yn anelu at ddatgloi potensial meillion a chodlysiau eraill i leihau defnydd gwrtaith ac allyriadau da byw mewn amaeth, diolch i grant o £3.3 miliwn gan Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol.
Darllen erthyglBuddsoddiad ymchwil mawr i drawsnewid defnydd tir ym Mhrifysgol Aberystwyth
Mae Prifysgol Aberystwyth yn rhan o gonsortiwm arbenigol newydd a sefydlwyd i helpu Llywodraeth Cymru a gweinyddiaethau eraill y DU i fynd i’r afael ag allyriadau nwyon tŷ gwydr o ddefnydd tir ac amaethyddiaeth.
Darllen erthyglYmchwilio i effaith trais ar sail rhywedd ar ddynion a bechgyn yn Nigeria
Effaith trais ar sail rhywedd ar ddynion a bechgyn yn Nigeria yw ffocws astudiaeth newydd yn y Brifysgol yn sgil dyfarnu cymrodoriaeth o fri.
Darllen erthyglMorloi’r Antarctig yn helpu gwyddonydd Aberystwyth i fonitro cynhesu’r môr
Bydd morloi yn cynorthwyo academydd o Brifysgol Aberystwyth i fonitro cynhesu’r môr yn yr Antarctig yn ystod taith llong ymchwil y Syr David Attenborough.
Darllen erthygl£1 miliwn ar gyfer ymchwil ar brawf diagnosis cynnar o ganser yr ysgyfaint
Mae gwaith gwyddonwyr i ddatblygu pecyn diagnosis cyflym newydd er mwyn canfod canser yr ysgyfaint yn gynharach wedi derbyn hwb gyda grant gwerth £1 miliwn.
Darllen erthyglYmchwil yn dangos fod cymunedau gwledig yn cael eu gadael ar ôl oherwydd seilwaith digidol gwael
Mewn erthygl yn The Conversation, Dr Aloysius Igboekwu, Dr Maria Plotnikova a Dr Sarah Lindop o Ysgol Fusnes Aberystwyth yn trafod sut mae cymunedau gwledig yn cael eu gadael ar ôl oherwydd seilwaith digidol gwael.
Darllen erthyglMyfyrwyr Aberystwyth yn ennill gwobr ryngwladol am ymchwil ffliw adar
Mae myfyrwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi ennill gwobr fawreddog Fforwm Bwyd y Byd am eu gwaith ymchwil ar fynd i’r afael â ffliw adar.
Darllen erthyglGwobr Frenhinol i Brifysgol Aberystwyth am ymchwil arloesol ym maes parasitoleg
Mae Gwobr Pen-blwydd y Frenhines wedi'i dyfarnu i Brifysgol Aberystwyth am ei gwaith arloesol yn mynd i’r afael ag effaith andwyol llyngyr lledog parasitig.
Darllen erthyglYmchwil ym Mhrifysgol Aberystwyth ar y gwrthdaro yn ardaloedd ffindirol Cwrdaidd
Effaith y gwrthdaro yn ardaloedd ffindirol Cwrdaidd Twrci fydd canolbwynt ymchwil newydd, yn dilyn dyfarnu cymrodoriaeth uchel ei bri.
Darllen erthyglGwobrau rhagoriaeth am effaith ymchwil ar bolisïau byd-eang
Mae gwaith arloesol gan ddau ymchwilydd ym meysydd bioamrywiaeth fyd-eang a rheoleiddio masnachu mewn pobl wedi cael cydnabyddiaeth arbennig.
Darllen erthyglPrifysgol Aberystwyth yn dangos ymchwil i Weinidogion yn Llundain
Mae gwyddonwyr o Brifysgol Aberystwyth wedi trafod eu hymchwil gyda Gweinidogion Llywodraeth y Deyrnas Gyfunol mewn digwyddiad yn Llundain yn arddangos y gorau o ymchwil ac arloesi Cymru.
Darllen erthyglAberystwyth yn rhannu ymchwil a phrofiadau gyda chymuned siaradwyr Hakka
Bu aelodau o’r gymuned sy’n siarad yr iaith Hakka yn Taiwan yn ymweld â Phrifysgol Aberystwyth ddydd Iau 19 Hydref i ddysgu am ymchwil ac am brofiadau ymarferol wrth hybu’r defnydd o’r Gymraeg.
Darllen erthyglBeth fydd yn digwydd i len iâ yr Ynys Las os byddwn yn methu ein targedau cynhesu byd-eang
Mewn erthygl ar gyfer The Conversation, mae'r Athro Bryn Hubbard o'r Adran Daearyddiaeth a Gwyddorau Daear yn son am astudiaeth newydd sy'n awgrymu y bydd yr iâ yn goroesi os yw'r tymheredd yn dod yn ôl i lawr yn fuan.
Darllen erthyglNi ddaeth Maen Allor Côr y Cewri o Gymru – ymchwil
Mae ansicrwydd am darddiad y “garreg las” fwyaf sydd yng nghanol Côr y Cewri yn sgil ymchwil newydd o Brifysgol Aberystwyth.
Darllen erthygl£3 miliwn gan un o dorwyr cod Enigma ar gyfer ymchwil Prifysgol Aberystwyth
Mae un o raddedigion o Aberystwyth a gyfrannodd at dorri cod Enigma yr Almaen yn ystod yr Ail Ryfel Byd wedi gadael dros £3m i'w chyn-Brifysgol.
Darllen erthyglPrawf newydd yn anelu at ddiagnosis cynnar o ganser yr ysgyfaint
Gallai fod yn bosibl canfod canser yr ysgyfaint yn gynharach diolch i brosiect a arweinir gan wyddonwyr o Gymru sy’n datblygu pecyn diagnosis cyflym newydd.
Darllen erthyglAdar o Gymru ac Iwerddon sydd dan fygythiad yn cael eu gyrru i gynefinoedd newydd oherwydd newid hinsawdd
Mae aderyn sy’n frodorol i Gymru ac Iwerddon a dan fygythiad gwirioneddol yn cael eu gorfodi i gynefinoedd peryclach o ganlyniad i newid hinsawdd yn ôl ymchwil newydd.
Darllen erthyglDatgloi cyfrinach atal mewnfridio mewn planhigion a thaflu goleuni ar Darwin
Mae gwyddonwyr ym Mhrifysgol Aberystwyth wedi helpu i adnabod y genynnau sy’n atal planhigion rhag bridio â glaswelltau sy’n perthyn yn agos, gan gynnig cyfle i ddatblygu mathau gwell o reis, ŷd, siwgr a gwenith.
Darllen erthyglFfisegwyr o Aberystwyth yn cydweithio ar brosiect telesgop solar
Mae Prifysgol Aberystwyth yn rhan o gydweithrediad rhyngwladol i adeiladu'r telesgop solar mwyaf a adeiladwyd yn Ewrop erioed.
Darllen erthyglFfermydd gwynt ar y môr yn gynefinoedd da i gimychiaid – ymchwil
Gall ffermydd gwynt ar y môr gynnig cynefinoedd newydd i gimychiaid a buddion bioamrywiaeth posibl, yn ôl ymchwil newydd sydd wedi cael ei arwain gan academyddion o Brifysgol Aberystwyth.
Darllen erthyglHwb i ymchwil trafnidiaeth gyda phartneriaeth rhwng Aberystwyth a De Korea
Mae Prifysgol Aberystwyth wedi croesawu partneriaeth newydd gyda Phrifysgol Konkuk yn Ne Korea fel hwb mawr i’w hymchwil trafnidiaeth a symudedd.
Darllen erthyglRhewlifoedd bregus wedi’u gorchuddio gan gerrig yn destun ymchwil gan wyddonwyr Aberystwyth
Mae gwyddonwyr yn ymchwilio i’r cynnydd yn y cerrig sy’n gorchuddio rhewlifoedd sy’n gallu effeithio ar ba mor gyflym maent yn dadmer wrth i’r hinsawdd newid.
Darllen erthyglDirgelwch am pam fo trapiau glas yn dal pryfed wedi’i ddatrys – ymchwil
Mae’r dull traddodiadol o ddefnyddio trapiau glas i dal pryfed yn gweithio oherwydd bod y pryfed yn drysu’r lliw gydag anifeiliaid y maen nhw’n dymuno eu cnoi, yn ôl ymchwil newydd a gafodd ei arwain gan academyddion o Brifysgol Aberystwyth.
Darllen erthyglErthygl - Safle trosedd yw’r Arctig sy’n dadmer
Wrth ysgrifennu yn The Conversation, mae Dr Arwyn Edwards o’r Adran Gwyddorau Bywyd yn cymharu’r Arctig sy’n dadmer ag ymchwiliad troseddol cymhleth, ac yn disgrifio ei waith maes gwyddonol fel dogfennu safleoedd trosedd.
Darllen erthyglHwb hanner miliwn i ymchwil cnydau deallusrwydd artiffisial yn Aberystwyth
Mae Prifysgol Aberystwyth wedi derbyn hwb o hanner miliwn o bunnau gan Lywodraeth y Deyrnas Gyfunol ar gyfer ymchwil i swyddogaeth deallusrwydd artiffisial mewn bridio cnydau.
Darllen erthygl